Ik had het voorrecht, niet bepaald het genoegen, enkele keren aan discussies over de strijd in Gaza te mogen deelnemen. Ik denk dat tal van mensen, in het lot van Israël geïnteresseerd, dat hebben gedaan tot op kantoor en thuis aan toe. Waarschijnlijk ook niet altijd even gezellige debatjes.
Het is bepaald niets nieuws te zeggen dat al die gesprekken niet eenvoudig waren. Een paar observaties. Ik vermoed dat deze Gaza-actie in het algemeen met meer begrip benaderd is dan vorige gebeurtenissen rond Gaza. Dat was naar mijn indruk het geval in de opinie van tal van westerse regeringen en belangrijke media waar keer op keer het recht van zelfverdediging door Israël werd benadrukt. Begrip was er voor de noodzaak de veiligheid van Israëls inwoners te garanderen. Geen enkele staat, zo werd gelukkig vele malen betoogd, kan zich veroorloven slordig om te gaan met bedreigingen van eigen veiligheid door buurlanden. Zeker wanneer het gaat om bedreigingen door wat terreurorganisaties worden genoemd.
Dat begrip blijkt ook zijn beperkingen te hebben. Dat nu heeft weer alles te maken met de bijzondere omstandigheden van Gaza zelf, afgesloten van de buitenwereld, de toch verbazingwekkende militaire kracht van Israël en de wijze waarop de bevolking van het gebied kennelijk werd gemaakt tot een bijzonder instrument van de oorlog. Waar men kan zeggen dat normaal gesproken bevolkingen worden beschermd tegen oorlogsgeweld, blijkt uit tal van waarnemingen dat de bevolking van Gaza een middel was in de politieke en militaire strategie van Hamas. Opvallend lijkt mij dat ook daar waar er veel begrip bestond voor Israëls zelfverdediging, in zekere zin een grens werd getrokken daar waar die bevolking desondanks slachtoffer werd van de oorlogshandelingen. Daar ligt natuurlijk een wezenlijk dilemma voor Israëls politieke leiders. Ik denk dan ook dat de kritiek op Israël en het verdere debat dat daaruit zal voortvloeien, ook in de Nederlandse politiek, zich zal concentreren op dit verschrikkelijk moeilijke grensgebied van de oorlogsvoering in Gaza: mag men militaire middelen inzetten tegen doelen die met opzet zijn ondergebracht onder de burgerbevolking, teneinde eigen acties van Hamas te vergemakkelijken en Israëls acties te bemoeilijken? Ook het argument van het zogenaamd disproportionele gebruik van geweld door Israël moet onder deze categorie worden ondergebracht.
Ondanks alle kritiek van rechts Israël ben ik blij dat een meerderheid van Israëls regering niet gekozen heeft voor een volledige grondoorlog in Gaza met alle politieke gevolgen vandien. Het voeren van een volledige oorlog, inclusief een grote invasie was voor Israël niet zo moeilijk geweest ondanks de prijs van een veel hoger aantal slachtoffers aan beide zijden. Israël zou zonder twijfel met veel grotere politieke problemen in de internationale arena zijn geconfronteerd dan nu het geval is en zou opnieuw een probleem hebben gehad met wat een exit-strategie wordt genoemd. Het resultaat van de oorlog, zo men dat zo zou willen noemen, is beperkt, maar schade in elk geval ook.
Er zijn nu twee grote problemen: de politieke en juridische nasleep van de oorlog en vervolgens de wijze waarop Israël al of niet politieke initiatieven zal nemen in een poging, wellicht laatste poging, om het vredesproces weer op gang te brengen. Israël is her en der toegesproken in termen van genocide en nog meer verschrikkelijke dingen. En dat opvallend genoeg door lieden die zich onverbloemd opstellen achter de terreur van Hamas en dergelijke onfrisse organisaties, wier enige instrument het plegen van oorlogsmisdaden is. Dat pad zal voor Jeruzalem niet eenvoudig worden, ook al omdat het internationale recht lang niet altijd even eenduidig is en zoals men kan verwachten van de onderzoekscommissie Schabas, politiek beïnvloed.
Dan nog dit. Ik behoor tot diegenen die, overigens niet zonder voorbehoud, hartstochtelijke supporters zijn van de staat Israël, met al zijn voor- en nadelen. Regelmatig echter ook vraag ik mij met een soort van wanhoop af wat deze vrienden in Israël mankeert. Is men simpelweg uit op annexatie van nog meer gebieden zonder enig reëel perspectief voor de Palestijnen en ook zodanig dat men de mening van alle vrienden in de wereld aan zijn laars lapt, of is men bezig met een serieuze vredespoging waarvan de noodzaak ook door deze Gaza-oorlog nog helderder werd dan al mogelijk was?
Ik word wanhopig en woedend wanneer de eerste politieke daad van deze regering na Gaza de aankondiging is van de annexatie van niet minder dan 400 hectare grond in de Palestijnse gebieden.
Wat valt er soms nog uit te leggen of te verdedigen?
