Een goede vriend stuurde mij wat Hamas- en Jihaddocumenten toe. Ter lering! De teksten, dat wisten wij natuurlijk, spreken heldere taal over de afzichtelijke doelen van de radicale Islam en haar doelen met betrekking tot Israël en de ongelovigen. Het feit dat de moordenaar van Brussel inderdaad een jihadist blijkt te zijn, komt hard aan en heeft zo zijn betekenis voor de veiligheid van de Joodse gemeenschappen in Europa. Joodse leiders hebben de plicht overheden en publieke opinie te mobiliseren voor de strijd tegen dit tuig. Een ander woord kan ik niet verzinnen. Minister Frans Timmermans is kosjer, maar hij had nog beter gepresteerd in zijn toespraak in de Tweede Kamer, als hij het gevaar rechtstreeks had genoemd: de gevaarlijke radicale Islam.
De toestand rond de Brusselse aanslag kwam in een nog scherper daglicht te staan door de dramatische clash tussen de regeringen van Israël en de Verenigde Staten. Die moest er na alle wederzijdse verwijten van de afgelopen maanden wel komen en die is er ook gekomen, op een ongelukkig moment. De bittere discussie in het openbaar gaat nu over de vraag of de VS, na het meesterlijke diplomatieke gemanoeuvreer van Mahmoed Abbas, na de al of niet toetreding van Hamas tot een nieuwe Palestijnse regering, Hamas een vorm van legitimatie hebben verschaft. De Amerikaanse regering ontkent dit uiteraard door te wijzen op twee elementen: de nieuwe regering is een niet-politieke regering en ten tweede zal deze regering gehouden worden aan de principes van het zogenaamde Kwartet, dat de afzwering van geweld eist én erkenning van de Staat Israël. De regering in Jeruzalem houdt niet op de Amerikanen te verwijten Israël te hebben genegeerd en haar niet te steunen in haar houding tegenover President Abbas.
Helaas is naar mijn mening de regering van Israël in een ernstig verzwakte positie terecht gekomen in haar verhouding ten opzichte van de Verenigde Staten en er zijn veel redenen om daar niet vrolijk van te worden. Daar komt nog bij dat er in Washington een zeer wezenlijke beleidswijziging heeft plaatsgevonden met mogelijk verregaande gevolgen voor Israël: de aankondiging in principe af te zien van het gebruik van militaire middelen na het ‘debacle’ van Irak en Afghanistan en het middel van de diplomatie voor alles te preferen. Dat kan nogal wat gevolgen hebben voor de Iraanse nucleaire kwestie. Al een tijdje is het immers ook in Jeruzalem nogal stil geworden over een eventuele aanval op Iran, een aanval die nooit kan plaatsvinden zonder forse Amerikaanse steun.
De Verenigde Staten hebben er nu voor gekozen de dialoog met een Palestijnse regering van technocraten voort te zetten, want Hamas zit daar immers niet in. Dat is natuurlijk grote flauwekul, want die regering is immers tot stand gekomen met de medewerking van Hamas die zich erop verheugt nu ook deel te kunnen nemen aan verkiezingen op de Westbank om zich een gelegitimeerde positie te kunnen verwerven. Dat is uiteraard geen aantrekkelijke gedachte!
Het lijkt er nu op dat Benjamin Netanjahoe en zijn regering nog niet helemaal buiten spel staan, maar het begint erop te lijken. Over het zogenaamde vredesproces heeft John Kerry zich ook op een wijze uitgelaten die erop duidt dat het enthousiasme in Washington over de Israëlische regering tot ongeveer nul is gedaald. Israëls minister van defensie heeft zich over zijn Amerikaanse collega geuit op een wijze die het verrassend maakt dat de Amerikaan de Israëli nog wilde ontmoeten. In de Amerikaans-Joodse gemeenschap lijkt een splitsing gaande wanneer het gaat over het Israëlische vredesbeleid. Terwijl de twijfels al groot waren over de bereidheid van Netanjahoe, zijn vrienden in de Likoed, en de partij van Naftali Bennett, om iets anders te aanvaarden dan de sluipende annexatie van de Westbank, heeft de slimme Mohammed Abbas zijn slag geslagen en is Israël in een politiek en diplomatiek isolement gemanoeuvreerd: de wereld stond immers klaar om ondanks al het lawaai van Bibi de nieuwe regering te erkennen en daarmee samen te werken.
Ik beleef aan deze situatie geen seconde van vreugde, een situatie die overigens volstrekt voorspelbaar was. Israël is toe aan een evaluatie van zijn politiek ten opzichte van de Palestijnen. Het land moet zich realiseren dat het vasthoudt aan onmogelijke politieke posities, waarbij ik best begrijp dat men in Israël een verandering van beleid ook als een risico ervaart. Hamas op de Westbank aan de grens met Israël, en een oprukkende Jihad aan de grens met Syrië?
Daar staat tegenover dat een politiek, krachtig afgewezen door Israëls belangrijkste vrienden, ook vele risico’s inhoudt. Ik vrees echter dat het belangrijkste probleem van ideologische aard is: een interpretatie van het Zionistische ideaal die niets goeds kan brengen.
Morgen vertrek ik naar Jeruzalem. Ik verheug mij erop!
