Op het moment dat uw columnist deze bijdrage begint te schrijven zijn we nog een week verwijderd van de verkiezingen in Israël. Ik heb de verkiezingscampagne gevolgd – voor zover dat in het buitenland echt mogelijk is – en logischerwijs vraag ik mij af wat het resultaat van de democratische verkiezing nu echt kan opleveren. Laat ik onmiddellijk mijn antwoord geven: de derde nationale verkiezing in Israël in korte tijd zal bijna niets tot totaal niets aan nieuwe inzichten opleveren. En ik vrees dat de politieke situatie in het land opnieuw zal leiden tot blokkades en een bijna onmogelijke situatie een regering te vormen die in de Knesset op meer dan marginale steun kan rekenen of zelfs helemaal geen meerderheid kan verwerven.
De politieke blokken zullen opnieuw tegenover elkaar staan en ik vrees dat hun opvattingen zo star en bevooroordeeld zullen zijn dat er bijvoorbeeld geen grote coalitie kan worden gevormd. De geestelijke flexibiliteit en mobiliteit in de politiek van Israël is zo gering dat het er in het beste geval op neer zal komen dat hetzij een minderheidsregering hetzij een regering met een zeer geringe meerderheid het resultaat zal zijn van deze herhaalde verkiezingsdag. Ik begrijp bovendien dat peilers van de stemverhoudingen van mening zijn dat ongeveer 50.000 stemgerechtigden tot de zwevende kiezers kunnen worden gerekend, hetgeen betekent dat zíj uiteindelijk kunnen bepalen in welke richting het Israëlische schip van staat gaat varen. Het is een somber perspectief, omdat de kans op een stabiel bestuur in Jeruzalem klein is; waar nog bij komt dat het na de publicatie van het vredesplan van president Trump niet uitgesloten is dat er belangrijke politieke knopen zullen worden doorgehakt. Ik denk ook, als extra complicatie, dat de tijd daarvoor in verband met de presidentsverkiezingen in Amerika kort zal zijn, met als gevolg dat de stilstand in het politieke proces snel zal inzetten omdat in Amerika de verkiezingscampagnes alles zullen overheersen.
Daar komt een bijzonder probleem bij. Ik ga er met grote tegenzin van uit dat Bibi Netanjahoe de verkiezingen zal winnen. De Israëlische media citeren de opiniepeilers die in de laatste week voor de verkiezingen vaststellen dat Netanjahoe met een heel kleine marge een meerderheidsblok kan vormen, terwijl het blok van Benny Gantz net geen meerderheid zal halen. Het zou voor de hand liggen dat Bibi door de president dan opnieuw wordt gevraagd een regering te vormen. Ik denk dat dit het scenario is dat men kan verwachten.
Er is echter een klein ‘probleempje’: het feit dat de verschillende procedures tegen de vergrijpen van het echtpaar Netanjahoe na de verkiezingen volop de aandacht zullen vragen. De man dus die de verkiezingen gaat winnen, zal vermoedelijk kort na zijn verkiezing voor de rechter staan en het risico lopen – net als zijn voorganger Ehoed Olmert – in de gevangenis te belanden. Is dit een aanvaardbare situatie voor de Israëlische kiezer? Zal de meerderheid van coalitiepartijen zoiets tolereren of is het democratische bewustzijn in Israël zó goed ontwikkeld dat een minister/president niet tegelijkertijd wegens persoonlijke gedrag voor de rechter kan staan én leiding kan geven aan het ingewikkelde politieke proces waarin het land zich bevindt? Zal Bibi’s argument dat met zijn overwinning het oordeel van de rechter terzijde hoort te worden geschoven en dat hij daardoor vrij uit kan gaan, het pleit winnen? Ik huiver bij de gedachte dat de Israëlische democratie al zo verdorven zou kunnen zijn!
Over de kwaliteit van het politieke proces ben ik somber gestemd, omdat de verhoudingen zo vastgeroest zijn en problemen in de persoonlijke levenssfeer – tussen religieus en niet-religieus – niet worden opgelost. Ik zeg het met terughoudendheid, maar ik denk dat het Israëlische politieke systeem toe is aan een grondige analyse van zijn functioneren, omdat een kind kan zien dat dit systeem muurvast zit.
De lezer zal het al hebben begrepen. De knappe manipulator en ervaren politicus Bibi Netanjahoe gaat weer winnen. Uw columnist zou het graag anders zien en hoopt dat de werkelijkheid hem ongelijk geeft.
