Wanneer er zo iets als een God bestaat … Godzijdank dat aan de Gaza-ellende van de afgelopen dagen een einde is gekomen. Het doet pijn om te zien hoe het land dat ik zo goed ken, lijdt onder de ellende van oorlog. Vrienden die je goed kent, in het leger opgeroepen! Hun gezinnen in onzekerheid en het werk van de vooruitgang onderbroken! Even zo goed is het bijna ondraaglijk om te zien, niet alleen vanwege de feiten, maar ook om het verdriet hoe in Gaza burgerslachtoffers de grootste prijs betalen voor deze ellende! Om maar niet te spreken van die vreselijke beelden, tekenend voor de mentaliteit van Hamas, waarop te zien is hoe geëxecuteerden, zonder vorm van proces, achter een motor door de straten van Gaza worden gesleept. Misschien waren het wel de ergste beelden van de afgelopen week.
De militaire aktie van Israël was onvermijdelijk en gerechtvaardigd. Zoals minister Timmermans zo correct zei, de eerste verantwoordelijkheid voor de beëindiging van het geweld lag bij Hamas, omdat zij een onaanvaardbare escalatie begonnen waren. De internationale gemeenschap en Egypte worden bedankt voor het tot stand brengen van een wapenstilstand. Einde dus aan de ellende. En toen?
Onvermijdelijk is de vraag wie er gewonnen heeft en wat het heeft opgeleverd. De voormalige Amerikaanse ambassadeur in Israël en Egypte schreef er in Ha’aretz een boeiend artikel over. Hier, op deze Crescasplaats (!) mijn bescheiden bijdrage over de vraag die natuurlijk allerwegen gesteld wordt en met zo veel vooroordeel zal worden beantwoord.
Het gemakkelijkste antwoord lijkt mij dat niemand heeft gewonnen. Nu ik ‘gewonnen’ schrijf, is het misschien ook wel het woord dat het minst op zijn plaats is. Is de vraag niet beter wie het meeste politieke of militaire voordeel heeft behaald of, zoals natuurlijk de waarheid is, een combinatie hiervan? Wanneer de vraag is wie het meeste voordeel cq het meeste nadeel heeft geïncasseerd, dan kan men komen tot de volgende systematiek:
- Egypte heeft politieke winst behaald door het vertrouwen bij Hamas te winnen en aanvaardbaar te zijn voor Israël als verstandige broker.
- Hamas heeft geen enkele militaire winst geboekt, maar heeft aan politiek gezag gewonnen.
- De internationale gemeenschap heeft Israël belet een actie op de grond aan te vangen. Het is het eerste teken van een ander Obamabeleid ten opzichte van Israël.
- Turkije, Qatar, Tunesie en Marokko behalen politieke winst door zich te solidariseren met Hamas. Deze organisatie zelf boekt daarmee grote politieke winst.
- De winst of het verlies voor alle partijen is dat er geen uitzicht is op een politieke oplossing. Er is in essentie niets veranderd.
- Israël behaalt beperkte militaire winst door voorlopig Hamas uit te schakelen. Daar ben ik blij mee, maar het is alleen van betekenis voor de korte termijn. De omsingeling van Israël is sterker geworden en men kan vrezen dat de gebeurtenissen in Syrië en zelfs Jordanië dit een nog ernstiger punt maken. De (westerse) internationale gemeenschap erkent terecht Israëls recht op zelfverdediging, maar heeft duidelijk gemaakt dat de opties beperkter zijn dan voorheen. In Jerusalem is de verdeeldheid in de regering zo zonneklaar en blijkt Netanyahu opnieuw een zwakke leider te zijn.
- De grote verliezer is President Abbas van de Palestijnen. Hij was nergens, stond met lege handen en is vooral ‘afgegaan’ omdat kennelijk vreedzame politiek jegens Israël tot niets leidt.
Het algehele beeld is niet iets om vrolijk van te worden en men kan er dan ook van uitgaan dat overal in de wereld de roep om tot vredesinitiatieven te komen, herhaald zal worden, natuurlijk gericht aan de regering in Jeruzalem, maar vooral ook richting de herkozen president Obama. Daar zijn wij het natuurlijk allemaal mee eens, maar het zou beter zijn deze tot niets leidende algemene tekst terug te brengen tot kernpunten die echte vooruitgang zouden kunnen brengen. Israëls politiek zou in de eerste plaats gericht moeten zijn op het honoreren van het beleid van president Abbas, die op zo’n beschamende wijze met lege handen staat. De eenvoudige mededeling dat Israël de nederzettingenpolitiek bevriest of - beter nog - stopt, kan leiden tot een doorbraak en tot enorme winst voor Israël aan het internationale politieke front, inclusief in het Westen. Daar zit hem ook precies mijn probleem: zolang onverantwoorde fanatiekelingen en religieuze dwazen het politieke toneel in Israël domineren, zal Israëls positie verzwakken, waarvan het levende bewijs is geleverd bij deze Gaza-expeditie. Ik vrees dat Israël ondanks gerechtvaardigde zelfverdediging de verliezer is van de gebeurtenissen in de vorige week.
