Ik doe maar net of het Rosj Hasjana is en ik mij afvraag hoe het in het nieuwe jaar zal vergaan met het land en het volk dat ons zo dierbaar is. Mijn stemming, stel ik vast, wordt toch ernstig beïnvloed door het feit dat tal van mijn vrienden, traditioneel ook vrienden van Israël, mij regelmatig vragen wat er toch in dat land aan de hand is. Zij hebben het moeilijk zich als vriend van Israël te blijven beschouwen. Ik kan niet ontkennen dat ik begrip heb voor deze stemming, hoewel ik blijf zeggen dat mijn vriendschap voor de staat Israël en haar volk onvoorwaardelijk is. Er is wat mij betreft geen andere keuze, terwijl ik mij het recht voorbehoud te zeggen en te schrijven wat ik wil.
Ik vrees het moment dat die vriendschap niet meer onvoorwaardelijk is, omdat ik mij niet kan en wil identificeren met ontwikkelingen die ik onaanvaardbaar en verwerpelijk vind. Ook een gevaar voor de staat Israël zelf, hoewel ik mij dien te realiseren dat ik als niet-staatsburger bescheidenheid in acht moet nemen. Dit dilemma is alleen oplosbaar door een strikt onderscheid tussen het bestaan van de staat en het beleid van haar opeenvolgende regeringen, al of niet gesteund door een meerderheid van de bevolking. Zo vrees ik dat de kans groot is dat na de verkiezingen op 22 januari in Israël de meest rechtse regering ooit (kan het nog rechtser?) zal gaan regeren met opvattingen en beleid waarvan ik verdrietig en boos word. Daar staat tegenover dat uit recente opiniepeilingen blijkt dat toch 57% van de bevolking, inclusief een belangrijk deel van het rechtse electoraat, voor de tweestaten-oplossing is. Hoe valt dit met elkaar te rijmen? In elk geval is het een reden om enigszins optimistisch te blijven.
Er zijn een heleboel indrukken die een mens in het geval van Israël somber of optimistisch maken. Ik noem een paar. De economie van het land draait heel behoorlijk in vergelijking met de lidstaten van de Europese Unie, maar de verdeling van de welvaart is een reden tot opstand. Het moderne land Israël heeft vrijwel geheel de idee van maatschappelijke solidariteit losgelaten. Te veel vriendschappen tussen politici en zakenlieden uit de Verenigde Staten en Israël? Al weer is een minister afgetreden vanwege een aanklacht tegen de man .Hij wordt net niet vervolgd vanwege fraude en witwassen, hoewel het Openbaar Ministerie openlijk verklaart van zijn schuld overtuigd te zijn. Ik durf geen lijstje meer te maken van al die politici. Ministers en Knesset-leden die in de loop der jaren vervolgd zijn vanwege misdrijven. Wat is er mis met de moraliteit in het Heilige land? Een ambassadeur vraagt op een zogenaamde ambassadeursconferentie in Jeruzalem hoe hij de aankondiging van meer nederzettingen nog moet uitleggen. Het antwoord is dat wanneer hem een en ander niet zint, hij en zijn collega’s maar moeten vertrekken. Begint de wanhoop onder de Israëlische diplomaten ook al toe te slaan?
De ene na de andere aankondiging, op de meest provocerende wijze, van nog meer nederzettingen verlaat Jeruzalem. Het lijkt er op dat de beweging van die politici en hun aanhang die rechtstreeks uit zijn op vernietiging van de tweestaten-oplossing, aan kracht wint. Wordt er terecht getwijfeld aan de vredeswil van de leidende klasse in Israël?
Ik gruw van het feit dat vrouwen die hun gebed willen zeggen bij de Kotel, met het gebedskleed omgeslagen, worden gearresteerd en afgevoerd als criminelen. Kunnen de baardmannen van Israël nog verwerpelijker gedrag afdwingen dan zij al doen? Hoe zit het met het aanvaarden van mensen die anders denkend in het jodendom staan?
In de Amerikaans-Joodse pers lees ik over toenemende vervreemding van in elk geval een belangrijk deel, het liberale deel, van de Joodse bevolking in Amerika, zo wezenlijk voor Israëls veiligheid en toekomst. Men zou zich niet meer herkennen in het waardensysteem zoals zich dat in Israël manifesteert en de jonge Joodse bevolking zou zich van Israël afkeren. Is dit niet ook een verontrustende ontwikkeling met mogelijk verregaande gevolgen? Immers, een veranderende houding van de Joodse bevolking, met al haar invloed en toegenegenheid, betekent een veranderde houding van welke Amerikaanse regering dan ook.
Zo zijn er nog veel waarnemingen mogelijk. Het wordt een spannend jaar met een Israël omringende Arabische wereld waar niemand vrolijk van wordt. In het spanningsveld tussen somberheid en optimisme neig ik helaas naar somberheid. Het is niet anders!
