Deze columnist beschouwt zichzelf als een onvermijdelijke supporter van de Verenigde Naties. Supporter dus, omdat het niet anders kan, en tegelijk waarnemer van daden en uitlatingen van het hoogste gezagsorgaan in de wereld die niet door de beugel kunnen. Een soort van verscheurde politieke waarnemer dus, die ook wel weet dat het probleem onoplosbaar is.
Laat ik eerst eens uiteen zetten waarom de VN ondanks alles onvermijdelijk is en alleen om die reden zowel gesteund moet worden als ook bestreden. Om iets te kunnen begrijpen van de huidige VN is het noodzakelijk terug te gaan naar de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog, alsook die oorlog zelf en de jaren daarna. De centrale begrippen lijken mij: oorlog en vrede, gebrek aan ordening en rechtsregels op supranationaal niveau, bestrijding van achterstelling en ondervoeding en respect voor de mensenrechten. Een rits van begrippen waarvan de uitvoering heel ingewikkeld was en is. Een rits begrippen ook waarvan men kan zeggen dat er vooruitgang is geboekt, maar ook dat er nog decennia veel werk te doen is, wil men in de verre toekomst al in de buurt van de idealen komen.
Ik zie heel wel dat voor de uitwerking van de begrippen die ik noemde en nog meer voor de vele rechtsregels en afspraken die in de loop der jaren zijn gemaakt, in wezen een gemeenschappelijk politiek en moreel uitgangspunt noodzakelijk is om het eens te kunnen worden over de vele regels en idealen. Op papier en met de mond zijn al die 190 lidstaten het merkwaardigerwijs eens. Wie echter beter kijkt naar de nationale lidstaten en hun respect voor al die belangrijke en mooie principes van de VN, ziet een geheel andere praktijk. Kijk naar het lid Syrië, het lid België, het lid China, het lid Zweden en ga zo maar door, en er is slechts één conclusie mogelijk: ideaal en praktijk liggen ver uit elkaar, maar … de toestand in de wereld zou wellicht nog slechter zijn indien illusies en werkelijkheid niet naast elkaar bestonden.
Ik moet een belangrijke factor van de VN-werkelijkheid niet vergeten. Het VN-forum is ook een plek waar de machtsverhoudingen in de wereld uitkristalliseren en waar ook nationale macht en invloed tot het uiterste worden uitgespeeld, om de VN zoveel mogelijk te doen handelen naar de inzichten van de nationale staten. Van de Veiligheidsraad tot de vele agentschappen met (belangrijke!) functies is men altijd bezig met macht en invloed. Het duidelijkst is dat te zien bij de hoogte van de contributies van de lidstaten, alsook zeer vaak de benoemingen voor invloedrijke posities. De VN is dus ook een heel groot kantoor, waar ‘headhunters’ zoveel mogelijk van hun mannetjes en vrouwtjes aan posities van betekenis helpen.
Ik denk dat de kritiek die ik hier noteer en zo ook de relativering van het functioneren van de VN, niet alleen juist, maar ook nodig is om tot verbeteringen te komen in dat grote en verdeelde VN-apparaat.
Ik leg u graag een recent voorbeeld voor waaruit naar mening de idiote tegenstrijdigheid en het opportunisme meer dan duidelijk blijken. De huidige secretaris-generaal Antonio Guterres, die ene prof. Falk met zijn antisemitische geschriften buiten de VN plaatste, benoemde onlangs een diplomaat uit Saoedi-Arabië in de VN-commissie voor gelijke behandeling van vrouwen. Die commissie bevordert deze gelijkheid en dat gaat nu gebeuren met een Saoedi in de gelederen, uit het land waar alles dat met gelijkheid en rechten voor vrouwen te maken heeft, wordt afgedaan als een lachertje.
Uit een vorig leven ken ik de huidige secretaris-generaal een beetje. Hij was eerder de baas van de VN-Vluchtelingenorganisatie en minister-president van Portugal. In mijn ogen een man met grote kwaliteiten en hoge politieke en morele standing. Ik durf aan te nemen dat hij de situatie in Saoedi-Arabië veracht, de fatsoenlijke sociaal-democraat die hij is. Ik begrijp heel wel hoe die processen lopen in de VN. Guterres zelf is nu in zekere zin de verpersoonlijking van die nodige, vaak nuttige, vaak afzichtelijke organisatie die de VN is.
