De nacht van de uitslagen van de verkiezingen in de Verenigde Staten bracht ik door in het Mishkanot Shaanim, het bekende gastenhuis van de Jerusalem Foundation. De verkiezingsuitslag kon de verveling van dit mooie, maar ook heel saaie verblijf niet doorbreken. De uitslagenavond was, behalve de slottoespraak van de nieuw-gekozen president, ook al niet opwindend. Waren het de vragen over de toekomst, in het bijzonder die van de verhouding tussen Israël en de Verenigde Staten die de sfeer in Jeruzalem drukten, of zijn er meer zorgen?
Ik denk dat de nabije toekomst van Israël inderdaad, overigens opnieuw, beheerst zal worden door wat de vrienden in Washington denken over wat wenselijk is voor zowel Israël als de VS zelve. Het is moeilijk te zeggen in hoeverre de ongelooflijke blunder van Bibi Netanyahu, door tenminste de indruk te wekken een voorkeur te hebben voor presidentskandidaat Romney in plaats van zich neutraal op te stellen in het gevecht tussen Obama en Romney, doorwerkt. Nu denk ik wel dat de marges van de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten, daar waar het over Israël gaat, behoorlijk smal zijn. Daarvoor staat de overweldigende pro-Israëlische meerderheid in het Congres en de Senaat borg. Toch kan er binnen die marges nog heel wat gebeuren. Het belangrijkste onderwerp zal zonder twijfel de vraag zijn hoe te reageren op de mogelijke ontwikkeling van een nucleaire bom in Iran.
Het zou mij niet verbaasd hebben wanneer het Israël onder leiding van Bibi graag Iran had aangevallen voor de verkiezingen in de VS. Het is niet gebeurd omdat vrijwel geen westers land Israël gesteund zou hebben. En ik geloof niet dat de VS zijn onmisbare instemming had gegeven, inclusief de leverantie van zware bommen en de zogenaamde refuel-capaciteit voor de Israëlische vliegtuigen, zonder de overtuiging dat er geen alternatief was. Obama heeft Bibi zijn toestemming onthouden en hij kon niet anders handelen dan zijn nederlaag te aanvaarden. Ik kan niet verhullen dat die nederlaag mij bijzonder is bevallen!
De toekomst wordt wellicht nog onzekerder nu het er naar uit ziet dat de Amerikaans-Joodse gemeenschap zijn houding ten opzichte van Israël lijkt te wijzigen, althans er zijn nogal wat commentaren die in die richting wijzen. Opiniepeilingen wijzen in een richting waaruit zou blijken dat Israël niet alleen niet meer de hoogste prioriteit zou hebben voor de Amerikaans-Joodse gemeenschap, maar dat er zelfs sprake zou zijn van een zekere mate van afkeren van het lot van de Staat Israël. In de Joodse gemeenschap, als ook bij het Amerikaanse publiek in zijn algemeenheid, zou men langzamerhand de buik vol hebben van een Israëlische regeringspolitiek die minder en minder overeen zou komen met de traditionele waarden van de Amerikaanse samenleving, zeer in het bijzonder wanneer het zou gaan over het Israëlische beleid met betrekking tot de Palestijnen. De irritatie over de obstructiepolitiek zou toenemen, politiek die het meest tot uiting zou komen in de dubbele tong over de zogenaamde tweestatenoplossing. Ik kan mij iets voorstellen bij deze irritatie. Zeker nu ik de bekende Israëlische politiek commentator en oud-hoofdredacteur van Haäretz, die zichzelf overigens presenteert als een orthodoxe Jood, tijdens een toespraak in Jeruzalem hoorde zeggen dat Netanyahu en zijn vrienden ronduit de boel belazeren en, zo zei hij het ook, als hij beweert open te staan voor de tweestatenoplossing en eigenlijk handelt door het vestigen van steeds meer nederzettingen in de klassieke zionistische traditie die zegt dat ook Judea en Samaria, de Westbank dus, bij Israël gevoegd moeten worden. Als dit zo is, dan is een verwijdering tussen Israël en de Verenigde Staten, laat staan Europa, onvermijdelijk. Wanneer in dat geval de onmisbare politieke steun van de Amerikaans-Joodse gemeenschap zou verzwakken, zou dat een rampzalige ontwikkeling zijn, maar onvermijdelijk.
Na eindeloos politiek rumoer zullen op 22 januari in Israël dan ook verkiezingen worden gehouden. Daarvan staat het perspectief bol van de onzekerheid over wat een uitslag zou kunnen zijn. Terwijl er toch al een aanzienlijke traditie is van de vorming van steeds nieuwe politieke partijen en van politici die dan weer hier en dan weer daar hun heil zoeken, lijkt het erop dat het pokerspel van wie met wie nu wel ernstige vormen aanneemt. Dat betekent ook dat over een mogelijke politieke koers van een nieuwe regering weinig te zeggen is.
Ik hoop zeer dat de sociale verhoudingen, de inkomensverdeling die in Israël buitengewoon scheef is, het huisvestingsbeleid en nog meer, in de aanstaande verkiezingscampagne een grote rol gaan spelen. Het kan toch bijna niet anders dan dat de beweging die op de Rothschildboulevard begonnen is, een politieke vertaling krijgt en naar ik zeer hoop, ook een effect op de politieke verhoudingen heeft. Waar vroeger de verhoudingen al te zeer werden beïnvloed door achterhaalde socialistische opvattingen, is het nu zeker zo dat een bijna klassiek kapitalisme de overhand heeft gekregen. Israël is er niet beter en mooier van geworden.
Er rest ons niets anders dan deze spannende ontwikkelingen te volgen. Inderdaad in onzekerheid!
