Deze columnist probeert vooral sinds de verkiezing van president Trump zijn weg te vinden in wat ten tijde van de traditionele wereldorde waarschijnlijk was en wat er nu aan staat te komen: een nieuwe wereldorde ten gevolge van de schok die de verkiezing van Trump toch zeker was.
Ook die traditionele wereldorde was door aanzienlijke politieke erosie al een tijd niet meer wat deze geweest was. Laten we zeggen dat het tot de val van de Muur helder was hoe de zaken er voor stonden. De wereld was in machtstermen gesproken vrij simpel verdeeld: de Amerikanen waren bij verre de super power, gevolgd door een rammelende Sovjet-Unie, die wel de macht van het kernwapen bezat, maar ook geluiden liet horen ten gunste van nucleaire ontwapening; zoals de Amerikanen in principe instemden met onderhandelingen, maar toch ook stevig de macht van het nucleaire wapen in handen hielden. Die kernwapens waren dan ook in verschillende vormen beschikbaar om ter afschrikking de oorlog te voorkomen.
De kern van de verhoudingen was het voorkomen van oorlog tussen de grote mogendheden Amerika en de Sovjet-Unie, door een zodanig bezit van deze wapens dat altijd wraakoefening mogelijk was. Wie het ook was: de schade zou altijd onvoorstelbaar zijn bij een nucleaire daad van een van deze grote mogendheden. Overigens, de zogenoemde proliferatie van kernwapens was intussen al groot, want een aantal middelgrote mogendheden beschikte ook over deze wapens. Men zegt dat ook Israël er over beschikt, maar geen functionaris zal daar bevestiging van geven. Noch overigens over het bezit van raketten als overdrachtsmiddel. Ik hoef geen bevestiging van dat bezit, omdat er zes onderzeeërs beschikbaar zijn voor deze vorm van defensie en ook omdat ik het gegeven de strategische omstandigheden van het Midden-Oosten volstrekt logisch vind dat Israël over nucleaire middelen beschikt. Voor mij is die hele andere, mooiere wereld nog ver weg.
Geheel los van de belangen Israël hebben zich sinds de val van de Muur toch ook al aanzienlijke verschuivingen voorgedaan in de wereldorde. China werd een wereldmacht, vooral gebaseerd op zijn economische mogelijkheden, maar toch met bepekte militaire middelen. Tot verbazing van velen werden eind vorige eeuw, begin 21ste eeuw ook betrekkingen met Israël aangegaan, vooral van economische en technologisch-militaire betekenis, maar zonder substantiële politieke voordelen voor Israël. Andere wereldmachten (met nucleaire middelen) zoals India en Pakistan werden belangrijker spelers op het wereldtoneel. Vooral India ontwikkelt zich de laatste jaren tot een militair-technologische partner, terwijl het er op lijkt dat de politieke betrekkingen tussen Israël en India zijn verbeterd zijn. Ik begrijp dat India bijvoorbeeld in de Verenigde Naties – toch de geliefde schandplaats van de vijanden van Israël – een gunstige invloed probeert uit te oefenen, daarbij zeker geïnspireerd door de belangrijke technologisch-militaire relatie van India met Israël. Zoveel is zeker: China en India zijn de nieuwe toppers op het wereldtoneel en de Israëlische diplomatie heeft hier een uitdaging van grote betekenis op haar bord.
Nu lijkt het wel of de verkiezing van president Trump een kans voor hem is om de huidige wereldorde in zijn ogen flink op te schudden, en zeker niet ten goede. De zogenaamde multipolaire wereld, die de afgelopen dertig jaar meer en meer de werkelijkheid bepaalde, is nu plotseling onderhevig aan op zijn minst grote schokken, omdat de aanvallen van president Trump op de klassieke wereld die wij kenden, niet schijnen op te houden. Ik denk dat deze plompe zakenman er geen benul van heeft hoe de wereld in elkaar zit, hoe verschillende politieke culturen toch proberen naast elkaar te bestaan en tal van regeringen en internationale instituten ondanks alle tegenslag op z’n minst stabiliteit proberen te brengen. En niet zonder succes: studies hebben laten zien dat onze wereld, in vergelijking met de wereld van ongeveer 1870 tot en met ongeveer 1945, veel vreedzamer en veiliger is geworden. De betekenis van handel tussen grote aantallen landen heeft zo zijn resultaat en de betekenis van de globalisering van de internationale handel en samenwerking evenzeer. Het succes is zelfs van zo grote betekenis dat bijvoorbeeld India en Afrika enorm aan welvaart hebben gewonnen en dood en honger behoorlijk zijn teruggedrongen.
In deze wereld is Donald Trump de president van de Verenigde Staten geworden. Een plompaard zonder de politieke en geestelijke bagage om voorzichtig verder samen te werken aan een betere wereldorde. Ik vrees ook dat zijn historisch besef ongeveer non-existent is en dat het enige parool is dat zal gelden, het belang van Amerika is. Op zichzelf is dat een goed uitgangspunt, vooropgesteld dat de VS als supermacht weten wat zij aanrichten wanneer egoïsme en opportunisme het leidende beginsel zijn van de supermacht die Amerika is. Dat ook in een tijd waarin de natuurlijke partners van Amerika, de Europese landen, vervallen in gebrek aan eenheid, egoïsme en te veel populisme.
De wereld ziet er naar mijn mening niet vrolijker en evenwichtiger uit. Ons dierbare Israël, geleid door een politieke radicaal en loopjongen van miljardairs, gevangen gehouden door de religieuze radicaal Naftali Bennett, verliest in zijn betrekkingen met de Verenigde Staten langzamerhand de steun van mainstream Amerika en de belangrijke Joodse gemeenschap daar. In Israëlische kranten lees ik zelfs dat Trump verantwoordelijk zou zijn voor het nieuwe opkomende antisemitisme aan de overkant van de plas. Dat lijkt mij overdreven, maar toch!
Laat ik het hierbij houden: het worden hele spannende jaren!!
