Op het moment dat deze column bij u 'op de mat' valt, is uw columnist op weg naar Jeruzalem om de Bestuursraad bij te wonen van zowel de Hebreeuwse Universiteit als ook van het Truman Instituut, beide in Jeruzalem. Het Truman Institute for the Advancement of Peace bestaat volgende week 50 jaar. Advancement of Peace!Reden genoeg om in het vliegtuig weer eens goed na te denken over de vraag hoe het land dat ons zo dierbaar is er in grote lijnen voorstaat. De vierde regering van Netanjahoe geeft daar ook alle aanleiding toe.
Ik denk dat het antwoord op die vraag sterk afhankelijk is van politieke voorkeur. Ik kan mij zo voorstellen dat ons nieuwe lid van de Eerste kamer voor de PVV, de geachte afgevaardigde Gidi Markuszower, niet bekend om zijn progressieve sympathieën, daar een geheel andere opvatting op nahoudt dan schrijver dezes. De grapjes daargelaten, Israël’s toekomst is uiteraard een verschrikkelijk belangrijke zaak. Ik denk ook niet dat daar in zwart-witte termen over moet worden gesproken. Neem als voorbeeld de economie van Israël. Die kan makkelijk de test doorstaan wanneer men de groei van Israël’s economie vergelijkt met die van de Europese landen. Hier in Europa is men al tevreden met een bescheiden plus in de groei, maar Israël komt dit jaar waarschijnlijk toch op een 4% groei, terwijl die in het nabije verleden behoorlijk hoger was. De werkloosheid in het land is betrekkelijk laag, maar weer verontrustend hoog bij groepen als de Arabische israëli's en ultra-orthodoxe Joden die op een laag niveau in het arbeidsproces participeren. Israël mist daardoor een belangrijk stuk groei en verbetering van de levensomstandigheden. Het land kan wachten op een grote opbrengst uit de gaswinning in zee en dat op zichzelf, op voorwaarde van verstandig gebruik, kan de economie dramatisch versterken. De export en technologiesector bloeien, maar de armoede blijft navenant ernstig. Huizen zijn absurd duur en met de nationale inkomensverdeling blijft het droevig gesteld: het verschil tussen rijk en arm is vrijwel gelijk aan de asociale Amerikaanse verhoudingen.
De vraag die ons het meeste zal bezighouden, is die van de politieke ontwikkelingen, zowel op nationaal als internationaal niveau en de voor de hand liggende samenhang. De eerste vraag is dan wat het beoogde beleid is van deze vierde regering van Bibi. Het is vrijwel zeker dat op nationaal niveau de liberalisering doorzet: dienstplicht voor de orthodoxie, meer rechten voor liberale Joden, een einde aan speciale voorzieningen voor orthodoxe scholen en de rol van het rabbinaat zullen worden teruggedraaid. Ik vrees dat de religieuze tegenstellingen zich zullen verdiepen en daar hoeft men niet blij mee te zijn. Het is interessant om de demografische ontwikkeling van de stad Jeruzalem te volgen die neerkomt op een toename van orthodoxe macht en de-liberalisering: Jeruzalem als centrum van strenge orthodoxie en Tel Aviv als centrum van liberalisering. Wanneer men dat afgrijselijke voorstel van de Minister van Defensie dat gelukkig snel werd ingetrokken na een internationale storm, om inderdaad de apartheid in het vervoer in te voeren in de bezette gebieden, als voorbeeld neemt, is er nogal wat reden om zeer bezorgd te zijn over het wereldbeeld van deze regering. Deze heel marginale regering, onder leiding van de vredeshuichelaar Netanjahoe, kan niet anders dan leiden tot een (verdere?) confrontatie met een groot deel van de wereld. Nu kan men zeggen dat een groot deel van die wereld er weinig toe doet, hetgeen zeker niet geheel onwaar is, maar Israël’s politieke positie vereist zonder enige twijfel stevige steun van de VS en Europa. Ik denk dat de waarheid is dat men op beide continenten, in verschillende mate, kan wachten op stevige discussies met onze israëlische vrienden. En dat is dan is eufemistisch uitgedrukt!
Ik denk toch dat in dat vliegtuig op weg naar Jeruzalem mijn overheersende gevoel dit zal zijn: er is nu een regering in Jeruzalem die zich volledig heeft bekeerd tot het klassieke zionisme en die de twee-statenoplossing volledig heeft losgelaten. Dat heeft ten minste het voordeel dat Bibi niet meer met twee monden of meer hoeft te spreken! Ik weet zeker dat ik mij in de nabije toekomst nog meer dan al het geval was bekneld zal voelen tussen de emotie van loyaliteit aan Israël en de ratio over wat ik zie gebeuren. De vreugde om weer enkele dagen in het land te zijn heeft zo zijn schaduwzijde!
