Ik weet niet of ik mij moest schamen toen in de Tweede Kamer en in een aantal kranten de affaire losbrak van de AOW-ers die onrechtmatig meer AOW ontvingen dan waarop zij recht hadden. Om welk bedrag het precies gaat, is mij niet bekend en het is ook niet het belangrijkste. Een volledige uitkering voor een echtpaar is ongeveer €1.500. Het zal dus om enkele honderden euro's per maand gaan. Ik kan mij heel goed voorstellen dat dit kleinere bedrag voor heel wat mensen een probleem oplevert en dat gun ik niemand. Ook al gaat het om slechts 81 Nederlanders, woonachtig op de Westbank, die ontegenzeggelijk bezet gebied is.
Toch is dat niet de hoofdzaak. Uit wat er tot nu toe bekend is geworden, komen drie punten naar voren. In de eerste plaats dat het ministerie van Sociale Zaken de zaak heeft behandeld als iets dat met fluwelen handschoenen moest gebeuren. Het kan zijn dat dit gebeurd is omdat de staande praktijk van volledige betaling van de AOW zolang had plaatsgevonden dat transparantie niet meer mogelijk of gewenst was. Daar kom je in de politiek altijd slecht mee uit, zoals deze keer in het geval van minister Asscher is gebleken. Het tweede punt, bij wijze van veronderstelling, is dat het ministerie geredeneerd heeft dat het om betrekkelijk oude mensen ging - die na hun vertrek uit Nederland en na de oorlog te hebben meegemaakt, heel vaak waarschijnlijk ook zonder pensioen - die je dat beetje extra pensioen niet kon en mocht afnemen. Noem zoiets de humanitaire benadering, hetgeen ook zou blijken uit de pogingen van het ministerie voor deze situatie ook een behoorlijke rechtsbasis te scheppen, hetgeen kennelijk niet goed gelukt is. De derde mogelijkheid is dat deze Nederlandse AOW-ers de boel ronduit beduveld hebben door op te geven dat zij in een of ander dorp woonden, weliswaar op de bezette Westbank, maar in hun ogen om ideologische redenen in Israël. In dat geval hebben ook de Nederlandse instanties niet goed opgelet, want met een beetje speurwerk had men er veel sneller achter kunnen komen dan nu het geval is, met een hoop politieke stampij. Laat het duidelijk zijn: de staat Israël is op geen enkele wijze partij en kan ook niets verweten worden.
Het moet ook duidelijk zijn dat voor een volledige uitkering van de AOW geen rechtsbasis bestaat. Nederlanders die wonen in een land dat door Nederland als staat is erkend, hebben volledige rechten. Nederlanders die in een gebied wonen dat door Nederland niet is erkend, zoals de Westbank, hebben niet dezelfde rechten. Ik vind het wel grappig dat als voorbeeld en bewijsvoering het geval van de Westelijke Sahara wordt genoemd. Ik heb ooit in die gigantische hete zandbak rondgereden onder begeleiding van Polisario en ik kan mij niet heugen daar een buitenlander te zijn tegen gekomen, laat staan een Nederlander met AOW.
Wat zou er nu precies gebeurd zijn? Ik houd het erop dat het ministerie van Sociale Zaken de onrechtmatigheid al een tijdje bekend was en dat men daar inderdaad een soort van humanitaire oplossing heeft gezocht. Dat neemt niet weg dat de claim van de betrokken AOW-ers, “wij wonen in Israël,” een belangrijke oorzaak is van dit pijnlijke schandaal. Deze AOW-ers wisten zonder enige twijfel dat zij woonachtig waren in bezet gebied en dat geen land in de wereld dit gebied als deel van Israël beschouwt, laat staan accepteert. Daarbij is het volstrekt duidelijk dat ideologische motieven de doorslag gaven voor de bewering dat deze Nederlanders in Israël woonachtig zijn.
Wat uiteraard fascinerend is, is te zien dat de ideologie van de annexatie, die zo nadelig is voor Israëls reputatie, ook zo duidelijk doorwerkt in wat toch een zaakje is van betrekkelijk belang en desondanks in Nederland de discussie over zaken als geld en bezetting op scherp heeft gezet. Naar mijn mening is het het beste voor alle partijen wanneer het internationaal recht eenvoudigweg wordt toegepast en dat het niveau van de uitkering tot het rechtmatige niveau wordt teruggebracht. Ik heb er geen enkele behoefte aan dat de discussie over de hoogte van de AOW belast wordt met gevoelige rechtsvragen.
