De uitslag van de verkiezingen in Israël laat, als vele malen tevoren, een beeld zien van de levendigheid waarmee in Israël politiek wordt bedreven, waarbij ik tegelijk vaststel dat echte oplossingen voor het kiezersoordeel niet zijn te verwachten. Levendig dus, ja zeker, maar geen nieuwe feiten die een voor de hand liggende oplossing mogelijk zouden maken voor de regeringsformatie, terwijl dat toch nadrukkelijk de bedoeling was van de verkiezingen. Het cynische feit doet zich ook voor dat men nu al spreekt over nieuwe verkiezingen, de derde in één jaar tijd. Moet men dan zeggen dat Israël een gezonde democratie is, of een land waar de politieke verhouden uiteindelijk geen oplossing brengen voor de problemen van het land. Ik geef toe dat een andere redenering ook mogelijk is, een moeizame naar mijn smaak weliswaar, maar toch. Men kan met enig gemak vaststellen dat de betrekkelijk kleine nederlaag van Netanjahoe een kans biedt voor het bijstellen van de politieke koers van het land.
Bibi heeft dan wel niet gewonnen, maar eigenlijk alleen een kleine nederlaag moeten incasseren tegen Benny Gantz, wiens politieke koers op tal van punten niet afwijkt van wat Bibi voorstaat. Ik begrijp dat hij op het punt van annexatie van Palestijnse gebieden, een hoofdpunt van Bibi voor de radicale Likoed achterban en diens extreme partners, het achterste van zijn tong niet heeft laten zien. Omdat het maar om twee zetels verschil gaat in de Knesset, is daarmee de waarde van die twee zetels van aanzienlijk belang. Zoals nu al is gebleken tijdens de eerste fase van het formatieproces, waarin de president van Israël het Knessetlid mag aanwijzen dat een eerste poging mag doen een regering te vormen. Dat eerste Knessetlid draagt uiteraard een grote verantwoordelijkheid naar de achterban en de kleinere partijen, die al of uitkijken naar deelname aan een regering.
Ik lees dat Benny Gantz, de leider van de tweede grote partij, de beslissing van de president wie als eerste begint, gelaten over zich heen zou laten komen. Deze houding wordt hetzij ingegeven door een riskante overmaat aan zelfvertrouwen, hetzij door een evenzeer riskant gebrek aan inzicht in de opvattingen van een hele reeks van kleine partijen, alle kandidaat voor regeringsdeelname. Voor de hand ligt natuurlijk ook de gedachte dat Gantz gelooft dat Bibi bij een eerste poging hoe dan ook zal verliezen en het formatiestokje zal moeten overdragen aan Benny Gantz.
Je zou toch zeggen dat de leiders van Israël slim genoeg zijn om in te zien dat het slagen van een formatie in hoge mate zal afhangen van de idee een grote eenheidsregering te vormen zonder ideologisch fanatieke partijen zoals de Joint List van de Arabische bevolking en de partij van de extreem/orthodoxen, die op geen enkele wijze de positie van de religieuze jongere wil aantasten. Daarnaast is de rol van Lieberman wellicht cruciaal bij het doen doorslaan van de weegschaal naar de ene of de andere kant. In hoeverre ook de politieke leiders een grote coalitie voorstaan is evenmin duidelijk. In de ogen van Gantz zou Bibi onder geen omstandigheid in een dergelijke regering kunnen functioneren. Een opvatting waar uw columnist uitstekend mee zou kunnen leven!
Deze verkiezingen zijn tot mijn verbazing verkiezingen en een campagne geworden waarin opvattingen over het buitenlandse en regionale beleid weinig aan de orde kwam. Nu weet ik uiteraard dat de verschillen in opvatting op deze terreinen niet heel groot zijn, met uitzondering van het thema van de toekomst van Gaza en de Westelijke Jordaanoever. De opvattingen van Gantz zijn zonder twijfel anders dan die van Netanjahoe, die bij eerdere verkiezingen openlijk sprak over annexatie van de Jordaanvallei, de hamstring van de politieke leiders van Palestina. Ik begrijp óók niet dat de gevaarlijke ontwikkelingen rond Iran, Syrië, Turkije, Gaza, Irak en zelfs ook Saoedi-Arabië, de Verenigde Staten en Rusland, die voor Israël grote gevolgen kunnen hebben en naar mijn smaak al hebben, zo weinig een echt groot thema waren. Beseft men in Israël voldoende dat de strategische situatie rondom Israel zo drastisch verandert? Onder andere door de inzet van nieuwe types wapens.
De komende maanden worden in Israël hetzij maanden van vernieuwing door de samenstelling van de coalitie, hetzij voortmodderen, evenzeer door de samenstelling van de coalitie. Het blijft zowel spannend als benauwend.
