In veel van de beschouwingen over het Midden-Oosten wordt vaak terecht gesproken over de chaos waarin dat gebied in de wereld verder lijkt weg te glijden. Het lijkt wel bijna cynisch, maar het schijnt dat Israël in dat gebied van chaos en geweld de enige stabiele factor is: een democratie, een bloeiende economie en een goed systeem om zich te verdedigen tegen de boze buitenwereld.
Ik vrees dat in een belangrijk deel van het Arabische Midden-Oosten, zo men wil: het Midden-Oosten van de Moslims, de kansen op welvaart en politieke stabiliteit welhaast afwezig zijn. Met uitzondering van enkele kleinere landen als Tunesië en misschien Marokko. De rest verdient het predicaat van ellende. Dat proces van verder afglijden in politieke en militaire chaos zal er ook toe leiden - beter gezegd: het is al zo ver - dat de grenzen zoals die in het begin van de twintigste eeuw door de koloniale machten Frankrijk en Engeland werden getrokken, inmiddels heel dubieus zijn geworden. De belangrijkste macht in dit gewelddadige ‘spel’ van grensvervaging is op dit moment het leger van het islamitische kalifaat IS. Men zegt dat dit leger zich op de meest verschrikkelijke wijze gedraagt, ongekend in de moderne tijd. Dat is ook zo, maar laten wij ons realiseren dart de tijd van de Khmer Rouge, het nazisme en stalinisme met zijn tientallen miljoenen doden nog niet ver achter ons ligt.
Wat wel van deze tijd is, is het feit dat wij sinds de Tweede Wereldoorlog geprobeerd hebben een volkenrechtelijk systeem op te bouwen dat recht en stabiliteit helpt garanderen en dat in de middelen voorziet om in te grijpen daar waar ernstige schendingen van het internationale stelsel van rechten plaatsvinden. Het belangrijkste middel in dat waardevolle systeem is het optreden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Gebaseerd op de internationale verhoudingen is een aantal mogendheden in de Veiligheidsraad de baas. Elk van hen kan blokkeren wat zij wil blokkeren, een feit dat Israël in de recente historie uitermate goed is uitgekomen.
Dat stelsel keert zich nu naar mijn mening tegen ons, met name door het feit dat bijvoorbeeld in de ogen van de Nederlandse regering en een aantal leden van de Tweede Kamer, ingrijpen tegen de beulen van de IS wel noodzakelijk is, maar in Syrië niet mogelijk is wegens de geldende internationale rechtsregels. Een unaniem besluit van de Veiligheidsraad is daarvoor nodig. Rusland en China blokkeren dat en dus wordt in het bijzonder de bevolking van Syrië overgelaten aan het lot dat hetzij IS voor hen heeft bedacht, hetzij president Assad voor ogen heeft om zijn machtspositie te kunnen handhaven. Gevolg van deze situatie is dat Nederland en enkele andere landen wel mee ingrijpen in Irak, maar niet in Syrië. Die verantwoordelijkheid wordt overgelaten aan de Verenigde Staten, zoals uiteraard zo vaak in kritische situaties.
Ik nu heb grote moeite met deze situatie. Eigenlijk kan ik niet begrijpen hoe overigens gewetensvolle politici in Nederland en een aantal andere landen, het voor hun verantwoording kunnen nemen dat een rechtsregel, ontleend aan het volkenrecht, hoe ook van betekenis, zo strikt wordt genomen in de Syrische situatie. En wel zodanig dat de vrees voor een veto van Rusland en China leidt tot een situatie in Syrië van welhaast genocide, enorme vluchtelingenstromen en totale ontwrichting van dat land. En dat wegens een rechtsregel die door de Verenigde Staten niet zo wordt geïnterpreteerd. Ik vind deze terughoudendheid, dit weglopen voor verantwoordelijkheid door ook de Nederlandse regering en leden van de Tweede Kamer dubbelhartig en zelfs immoreel. Ik durf te zeggen dat er een moreel imperatief is om in te grijpen in de situatie in Syrië en dat het verantwoord is te zeggen dat welke opinie dan ook van Rusland en China in dit geval aan onze laars gelapt kan worden.
Ik had de indruk dat zelfs het volkenrecht, voor zover dit beschouwd kan worden als een stabiel stelsel, zeker aanknopingspunten biedt om in deze situatie interventie te rechtvaardigen. Als dit kennelijk niet zo is, dan is er nog altijd sprake van een onvolledig stelsel, dat onderhevig is aan interpretaties, hetgeen al zo vaak gebleken is. Ik word niet goed van die houding die noodzakelijke interventies als die in Syrië overlaat aan de Verenigde Staten wegens het veto van de dubieuze leiders van China en Rusland. Dubbelhartig, laf en immoreel!
