Ik weet niet precies meer waar ik in de afgelopen dagen het somberst over werd bij alles wat er gebeurde in Israël. Dat is een somberheid die voortspruit uit allerlei gebeurtenissen, maar tegelijk weet ik wellicht beter: geloof ik dat het land over een ijzeren vitaliteit beschikt, zoals zo vaak bewezen? Ik vroeg mij af waar dat laatste toch vandaan kon komen zonder te blijven hangen in clichés als de onverwoestbare Joodse ziel en meer van dat soort teksten.
Ik dacht een verklaring gevonden te hebben in de observatie van David Grossman in zijn vrijheidslezing in Vlissingen, waarin hij zegt zelf, dus dat geldt ook voor zijn land, nooit vrede te hebben gekend. Dit in tegenstelling tot Nederland, waarvan hij zegt dat het vrede uitstraalt. Zeker wanneer hij door Amsterdam wandelt!
Ik denk het wel te begrijpen: gebrek aan vrede leidt tot voortdurende alertheid en scherpte voor alle gevaren die je omringen. In de eigen regionale omgeving, maar ook in eigen land, want ook daar blijven altijd risico’s op de loer liggen ondanks welke vorm van oplettendheid dan ook.
Ik was in de afgelopen dagen dus somber over wat ik zag gebeuren. Zou dat met het gebrek aan vrede te maken kunnen hebben, omdat in een dergelijke situatie het wel lijkt of alles tot spanning en verdeeldheid leidt? Er waren enkele ontwikkelingen die mij somber maakten. Van de demonstraties van de Ethiopische Joden en het optreden van de politie tegen deze zwarte Joden kreeg ik de rillingen. Was een Baltimore nu echt ook mogelijk in het democratische en liberale Israël? Ja, kennelijk was het mogelijk, want het treffen met de politie leek welhaast op een racistisch treffen tussen een gefrustreerde zwarte minderheid en hardhandig optredende politie, die niet het onderscheid weet te maken tussen sociaal protest en gewelddadigheid. De beelden van een zwarte Ethiopiër, in elkaar geslagen door een lid van de oproerpolitie, maakten de vergelijking met Baltimore nog dwingender. De dag na de rellen werd deze Ethiopische Israëli ontvangen door de minister-president, maar ook zijn verzoenende woorden konden niet goedmaken wat er was gebeurd. De pijnlijke vraag moet dientengevolge gesteld worden, is Israël racistisch?
Er is meer dat mij al enige tijd verbaast en ook bezorgd maakt, namelijk de wijze waarop in het land van vluchtelingen met vluchtelingen wordt omgegaan. En dat in een land waar men op verschillende manieren beweert dat de behandeling van vreemdelingen aan de hoogste morele maatstaven moet voldoen, nota bene ontleend aan de Tora.
Nu is het mij natuurlijk bekend dat de wijze van opvang van vluchtelingen overal in de wereld leidt tot verhitte debatten. Zo ook in Nederland! Het vingertje heffen vanuit Nederland dient dus met gepaste bescheidenheid te gebeuren. Toch kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat het vluchtelingenbeleid in Israël ver achterloopt bij dat van veel andere democratische en liberale naties. Vluchtelingenbeleid in Israël geldt Joodse vluchtelingen en veel en veel minder bijvoorbeeld de zwarte vluchtelingen uit Afrika die hun heil zoeken in Israël. Een belangrijk principe, ontleend aan het VN Vluchtelingenverdrag, is dat elke vluchteling in staat gesteld moet worden asiel aan te vragen, dat daar een behoorlijke procedure voor geldt en dat de beoordeling persoonlijk is.
Ik heb niet de indruk gekregen dat deze beschaafde aanpak in Israël al op aanzienlijke schaal wordt toegepast. Integendeel, grenzen worden zeer systematisch met grote hekken afgeschermd. Vluchtelingen worden opgesloten in detentiekampen en de illegalen verpauperen al te vaak in de sloppenwijk van Zuid-Tel Aviv. Ik geef toe: Israël verkeert in een allesbehalve benijdenswaardige veiligheidssituatie, maar dit kan niet voor alles als excuus worden aangevoerd!
David Grossman spreekt al jaren met hartstocht over het verlangen naar vrede. Tijdens zijn verblijf in Nederland was de nieuwe regering van Netanjahoe nog niet gevormd. Was dat wel zo geweest, dan had deze grote schrijver en moreel leider zich zonder twijfel somber geuit. In deze regering zijn geen voorstanders van het gelijkwaardig samenleven met de Palestijnen in twee staten. In deze regering zal de knoet van de orthodoxie gelden en wordt elke religieuze liberalisering tegengehouden of teruggedraaid, krijgen de orthodoxe gezinnen hun privileges weer terug en worden orthodoxe rekruten, wanneer die er al komen, met zachte hand behandeld. Zij worden beschermd tegen het horen van de vrouwelijke zangstem, de kol isja, want dat zou alleen maar verkeerde gedachten oproepen!
Jazeker, wij houden van Israël, maar het is niet altijd even makkelijk.
