Deze columnist weet het niet zeker, maar hij heeft wel eens het gevoel dat de veranderde geo-strategische situatie in het Midden-Oosten niet het belangrijkste, of beter gezegd: één van de belangrijkste thema’s is in het debat over de veranderingen in dat gebied. Onder onze ogen hebben naar mijn mening grote veranderingen plaatsgevonden, die waarschijnlijk van zeer langdurige of zelfs permanente aard zullen zijn. Wij zien belangrijke machtsverschuivingen; wij zien staten praktisch uiteen vallen, gepaard met macht voor nieuwe heersers. Wij zien hoe de religie een bepalende factor is geworden bij alle pogingen te overheersen of hoe religieuze interpretaties binnen hetzelfde geloof tot moord en doodslag hebben geleid. Europese belangstelling lijkt niet al te groot. Westerse militaire interventie is zeer beperkt en het gevolg is geweest dat de Russen hun positie op het wereldtoneel hebben herwonnen c.q. versterkt.
Onze Israëlische vrienden verkeren in deze brij van ontwikkelingen in een bijzondere positie, zowel uit een oogpunt van diplomatie als van veiligheid. Zij zijn geografisch heel dichtbij; ze hebben geen enkel belang bij de conflicten betrokken te raken en willen al helemaal niet dat Israëls vijanden dichterbij komen met het door Iran geproduceerde wapentuig. En ze moeten dealen met de machthebbers in Moskou, enerzijds als een nieuw soort halve bondgenoot, anderzijds als een partij die Israëls vijanden steunt. Een extra moeilijkheid is dat door de foute inschattingen van president Obama Amerika’s rol in het gebied van minder betekenis is geworden.
In een recente editie van het Israëlische dagblad Haaretz geeft Amir Eshel, de terugtredende chef van de Israëlische luchtmacht, in een uitvoerig interview zijn visie op tal van onderwerpen die voor Israël belangrijk zijn. Voor een beter begrip van de politieke en militaire leiders van Israël heb ik zelden een beter interview of toespraak gelezen of gehoord. Ik raad elke Crescas-lezer aan het interview te lezen.
Ik durf wel te zeggen dat ik in de loop der jaren dat ik politiek actief was, heel wat hoge militairen heb ontmoet of leren kennen. Misschien is het militaire vak nou niet direct het eerste waar jonge mensen aan denken, maar ik durf te zeggen dat veel belangrijke militaire beleidsmakers hoog geschoolde en verstandige mensen zijn. Een prachtig voorbeeld is deze generaal-majoor Amir Eshel, die vooral ook de dilemma’s schetst waar Israëlische politici en militairen voor gesteld worden. Ik noem er enkele die Eshel bespreekt, terwijl hij ook benadrukt dat bij de noodzakelijke keuzes het hooghouden van moraliteit van groot belang is.
Boeiend is zijn schets van de wijze waarop Israël zijn veiligheidsbelangen balanceert, door enerzijds hard toe te slaan wanneer Syrië of de terroristische organisaties hun positie jegens Israël proberen te versterken, zonder anderzijds in conflict te raken met de Russen, die immers de bondgenoot zijn van Israëls vijanden. Dat vereist een enorme militaire vaardigheid naast de absolute noodzaak een behoorlijke relatie te onderhouden met de machthebbers in Moskou. Moet u zich eens voorstellen dat Russische en Israëlische gevechtstoestellen met elkaar in conflict zouden raken. Dat kan gebeuren in een fractie van een seconde, omdat piloten machines vliegen met snelheden van meer dan 1.000 km per uur. Toch zijn er tot nu toe geen incidenten geweest, hetgeen ook is toe te schrijven aan de kennelijk goede afspraken op politiek niveau tussen Poetin en Bibi, die moet worden geprezen voor deze grote diplomatieke manoeuvres die tot een werkzame verhouding hebben geleid. Ik hoop van harte dat dit diplomatieke hoogstandje lang standhoudt.
Minstens zo boeiend zijn de woorden van Eshel wanneer hij spreekt over militaire operaties die per definitie in zich hebben dat er burgerslachtoffers vallen bij de vijand, al of niet onvermijdelijk of, zoals wij inmiddels weten, uitgelokt door terroristen. Het probleem wordt nog ingewikkelder wanneer ter vermijding van Israëlische burgerslachtoffers, Palestijnse burgers het slachtoffer worden van Israëls militaire acties. Bij het lezen van beschouwingen over dit soort vraagstukken wordt men bijna blij zelf niet te hoeven beslissen in dergelijke dilemma’s.
Wat wat mij betreft overblijft, is dat mannen als Eshel te vertrouwen zijn, niet alleen wanneer het gaat om hun militaire vaardigheden, maar zeker ook vanwege hun inzichten inzake moraliteit en ethiek.
