Niet zo lang geleden, naar ik meen twee jaar geleden, publiceerde Avraham Burg een boek dat voor behoorlijk tumult zorgde. De goede man was dan ook niet de eerste de beste, want hij was jarenlang lid van de Knesset en ook een tijd de voorzitter van de Knesset. Hij was de zoon (van zijn vader) minister Burg die prominent lid was van de Nationale Religieuze Partij en een vooraanstaand zionist. Avraham Burg kwam in zijn boek met een aantal opvallende stellingen, die nog steeds de moeite waard zijn om te bespreken. Een daarvan was dat hij ervoor pleitte op te houden, als Staat Israël en Joods volk, met wat hij noemde het misbruik maken van de Holocaust en niet bij alles met het zware morele argument aan te komen van die verschrikkelijke jaren van de Tweede Wereldoorlog. Ik herinner mij nog mijn eigen reactie, met name dat het een onbeschaamdheid van Avraham Burg was om zo hoog van de toren te blazen en dát voor iemand die niet was opgevoed in de Europese traditie en enige tijd vóór de oorlog in Israël was geboren. Bescheidenheid was dus op zijn plaats! Het boek van Burg heeft er voor mij toen wel toe geleid dat ik meer ben gaan letten op het gebruik van het argument in de publieke en niet-publieke discussie, ook in Joodse kring. Het was mij natuurlijk al eerder opgevallen dat ook in antizionistische kringen nog al eens wordt gezegd dat Joden te veel misbruik maken van het argument van de Holocaust. Ik zou zeggen dat deze bewering in die kring op zijn minst als opportunistisch moet worden beschouwd.

Nu valt het mij op dat in de discussie over de middelen om Iran te bestrijden bij zijn ontwikkeling van het nucleaire wapen, opnieuw dit argument van de Holocaust zeer prominent aanwezig is. Sterker nog, het argument wordt in die zin gebruikt dat het voorkómen van een nieuwe Holocaust tot de conclusie leidt dat Israël in enigerlei vorm Iran moet aanvallen. Ik heb op deze plek eerder geschreven dat deze strategie voor Israël zeer grote risico’s inhoudt en daarom moet worden afgewezen. Netanyahu is zo ongeveer de grootste voorstander van een Israëlische aanval en heeft, vooral in de Verenigde Staten tijdens zijn recente bezoek, heel hard op deze trom getamboereerd en de Amerikanen er zelfs aan herinnerd, mijns inziens ten onrechte, dat vernietiging van het Europese jodendom had kunnen worden voorkomen indien de geallieerden eerder hadden ingegrepen. Met andere woorden: u bent medeverantwoordelijk en dat weet u best, president Obama, als u niet meewerkt aan een Israëlische aanval op Iran. Welnu, het is inmiddels bekend wat de Amerikanen daarvan vinden: zij zullen Israël op dit moment niet steunen bij een mogelijke aanval. Wanneer die al nodig is, in elk geval zou zo'n dramatische gebeurtenis op dit moment veel te vroeg komen en zeker ook voor Israël grote gevaren inhouden.

Ik lees op dit moment een prachtig boek van de Amerikaans-Britse historicus Tony Judt, ook als Jood zeer bekend geworden en inmiddels helaas overleden. Hij wijst erop dat het besef van de Holocaust bij het Amerikaanse jodendom pas vele jaren na de laatste wereldoorlog is doorgedrongen. Vele jaren na de oorlog is het Amerikaanse jodendom pas in groten getale pro-zionistisch en pro-Israël geworden. Het morele argument gebaseerd op de verschrikkingen van de Holocaust is, naar de mening van Judt, pas enkele tientallen jaren geleden opgekomen, dus vrij recent. Het zou ook verklaren waarom in Amerika door de Joden de Holocaust als zodanig pas zo laat gemeengoed is geworden en ook waarom het zo indringend door AIPAC, het American Jewish Committee etc ... wordt gebruikt, zo u wilt misbruikt. Het boeiende is dan ook, misschien ook het gevaarlijke, dat in de afweging pro of anti een aanval tegen Iran het Holocaust-argument als het beslissende argument wordt gebruikt. Het houdt het zeer grote risico in dat op een onvoldoende rationele basis het vraagstuk van een Iranees nucleair middel wordt geanalyseerd en dat ook de Amerikaanse president daardoor in deze verkiezingscampagne onder druk wordt gezet. Er is geen enkele reden om Netanyahu op dit punt te bedanken, terwijl ik andere punten ook al niet kan bedenken.