Er was een periode in mijn leven dat ik het een en ander te doen had met een paar kennissen die uit Iran afkomstig waren en in Nederland werden toegelaten als vluchtelingen. Die vormen natuurlijk geen selectie van het volk van Iran, maar ik heb altijd het gevoel behouden dat deze vluchtelingen in zekere zin een voorbeeld waren voor het hele Iraanse volk. Generalisaties zijn er om vooral om er voorzichtig mee om te gaan. Zij zijn meestal niet juist, maar ik heb ook altijd het gevoel behouden dat Iraniërs intelligent zijn. Zij zijn beschaafd en het lijkt wel of het Iraanse volk is begiftigd met een heel eigen soort schoonheid.
Het is echter moeilijk vol te houden dat de beelden die wij op de televisie zien van Iran, dat beeld bevestigen, want wat wij te zien krijgen zijn die afschuwelijke massademonstraties ter ondersteuning van het regime of uit treurnis over de dood van generaal Soleimani, waar hysterie overheerst, net als de haat tegen Israël en Amerika. Veel minder zien wij van de demonstraties tegen het Iraanse radicaal-islamitische regime! Wij zien hooguit beelden van groepen jongeren die uit elkaar worden geslagen door soldaten en oproerpolitie. Later horen wij dan van onthutsende aantallen gedode jongeren. De meest recente getallen gaven aan dat bij een demonstratie 1500 mensen waren omgekomen door geweld van politie en militairen.
Die demonstraties van rouw over de dood van een brute generaal en ook als uiting van steun aan stuitende ayatollahs enerzijds en de beelden van jongeren en ouderen die in opstand komen tegen onderwerping en onderdrukking door grijze mannen anderzijds, lijken mij symbolisch voor de huidige situatie in Iran. De kracht van beide groeperingen is door mij niet te schatten, net zoals de veel voorkomende bewering dat miljoenen mannen en vrouwen zich overdag als vrome islamieten gedragen, maar ’s avonds en ’s nachts laten zien dat zij eigenlijk moderne mensen zijn die hunkeren naar de moderniteit en de democratie. De precieze ins en outs ken ik niet, maar het lijkt onvermijdelijk te concluderen dat het regime omstreden is en wellicht wankelt op zijn grondvesten.
Zo’n land, let wel met tachtig miljoen inwoners, vormt in het Midden-Oosten een bron van risico’s en instabiliteit. Bovendien een land dat openlijk de vernietiging van de staat Israël propageert, dat waarschijnlijk over een krachtige defensie-industrie beschikt en in theorie in staat is een kernwapen te ontwikkelen en zeer vermoedelijk over de overbrengingsmiddelen beschikt om grote vernietiging te veroorzaken in de omringende regio.
Sjiitische ayatollahs staan klaar om de rechtvaardiging van Allahoe Akbar onder het volk te prediken. De Iraanse sjiieten zijn bovendien de bron van de strijd tegen en pogingen tot onderwerping van andere stromingen binnen de islam zoals de soennieten.
De Arabische wereld is uit elkaar gevallen langs religieuze lijnen en onderhoudt om die reden al of niet hechte betrekkingen met Israël. In die landen leeft nu het besef dat adequate afschrikking van Iran niet kan plaatsvinden zonder de steun van Israël en uiteraard de Verenigde Staten. Wij in het democratische Westen zijn gedwongen ons waardenpatroon bij te stellen en wat zich afspeelt in het Midden-Oosten op een andere wijze te beschouwen.
Ik las de afgelopen dagen uitspraken en beschouwingen over de vraag of de dood van en de moord op die stuitende en zelfingenomen generaal Soleimani te rechtvaardigen is. Afgezien nog van de mogelijke risico’s van verdere escalatie tussen de Verenigde Staten en Iran, is het een legitieme vraag of op deze wijze een ‘tegenstander’ om zeep mag worden geholpen, vooral als het gaat om een misdadiger van dit formaat. In het Westen, in vooral links-liberale kringen – waar ik mijzelf toe reken – wordt er geen nadrukkelijke steun aan de Amerikaanse actie gegeven. Ik begrijp dat wel, want deze ontwikkeling – van moord buiten oorlogstijd – is tegenstrijdig met in elk geval de ontwikkeling van het internationaal recht als grondslag van de internationale verhoudingen. Mag ik evenwel verzuchten dat wij zouden moeten willen dat indertijd Adolf Hitler en zijn medeplichtigen om zeep waren geholpen?
Het huidige Iran, waarvan ik niet geloof dat het het waarachtige Iran is, verdient met alle mogelijke middelen te worden aangepakt en bestreden. Ook en vooral met militaire middelen zolang in het oude Perzië gevaarlijke ayatollahs overheersen.
