De verkiezingen in Israël mogen dan wel geen heldere uitslag hebben gegeven voor de mogelijke vorming van een regering, daar staat tegenover dat de versterking van de Arabische lijst, de Joint List, in de Knesset een heel opvallende gebeurtenis is met mogelijk verregaande gevolgen. Meestal trekt bijna elke berichtgeving over de Israëlische Arabieren op verschillende manieren negatieve aandacht. Het is van belang dat bij een beoordeling van een mogelijke, nieuwe politieke rol van de Israëlisch-Arabische minderheid de geschiedenis zoals die zich heeft ontvouwen sinds de oprichting van de Joodse staat, goed in ogenschouw wordt genomen.
Hoe cynisch het ook moge zijn, het feit dat de Arabische minderheid jaar elk met heel veel nadruk de zogenoemde Nakba viert, is natuurlijk tekenend voor de gemoedstoestand van de Arabische minderheid. De Nakba staat voor de vermeende verdrijving van grote aantallen Arabieren ten tijde van de stichting van de staat Israël. De Nakba is hun rouwdag inzake de stichting van de Joodse staat. De kern van de zaak lijkt mij dat de grote meerderheid van de Israëlische Arabieren nooit de Joodse staat hebben aanvaard. Zeker, ik heb de indruk dat er ook groepen zijn die de Joodse staat nu als hun staat accepteren, maar mijn ervaring en waarneming is toch dat elke discussie over de plaats van de Arabieren in Israël met veel pijn gepaard gaat. Ik zeg dit ondanks het feit dat de Palestijnen al te vaak grote fouten hebben gemaakt bij het oplossen van de huidige toestand!
Ik begrijp de frustratie van de Israëlische Arabieren, omdat hen niet ten deel is gevallen wat de zionisten wél ten deel viel, namelijk aan het eind van eeuwenlange kolonisatie een eigen staat. Ik ken natuurlijk alle tegenwerpingen van zionistische zijde, maar het feit blijft dat deze Israëlische Arabieren aan het einde van de rit toch aan het kortste eind hebben getrokken.
Er is natuurlijk ook de zionistische of Israëlisch/Joodse kant van het verhaal. Het zionisme was (en is?) zo’n gedreven nationalistische beweging dat er ten onrechte altijd weinig begrip is geweest voor de aspiraties en het lot van de Israëlische Arabieren. Hun sympathie voor en deelname aan terroristisch verzet tegen de Joodse staat en zijn instituten, heeft dat ook niet gemakkelijk gemaakt.
Het valt echter ook niet te ontkennen dat de achterstand van de Israëlische Arabieren in sociaal-economisch opzicht tot grote frustraties heeft geleid. Ik heb in Israël nooit een Joods dorp of stadje gezien dat er net zo schamel uit zag als de Arabische dorpen. Officieel wordt de achterstelling altijd afgewezen, maar inspanningen van Israëlische regeringen om althans de indruk te wekken de tegenstellingen op te heffen of op zijn minst te verzachten, wijzen op enig begrip voor de verwijten aan het adres van opeenvolgende regeringen.
Gelukkig heeft de Joodse meerderheid niet helemaal zitten slapen. Ik zie positieve ontwikkelingen: tien procent van de studenten aan de Hebreeuwse Universiteit is moslim en meestal Israëlische Arabier. Het is een teken dat een zekere integratie plaatsvindt. Ik begrijp ook dat die integratie op de universiteiten nauwelijks problemen met zich mee brengt en dit ondanks het feit dat het harde nationalistische zionisme aan kracht heeft gewonnen. Men hoeft slechts te zien wat zich in en rond de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever afspeelt!
Er heeft wel eens een druze deel uit gemaakt van een Israëlische regering. De druzen nemen in de Israëlische samenleving een geheel andere plaats in. Een belangrijk deel van de Israëlische samenleving is zeker nog vervuld van haat tegen de Israëlische Arabieren. De scheidslijnen zijn nog aanzienlijk, maar er is bij een andere deel van de Israëlische samenleving nu bereidheid de Arabieren op enigerlei wijze te betrekken bij het landsbestuur, al is het maar om een regering die opnieuw onder leiding van Netanjahoe staat, te blokkeren. Opportunisme is in deze moeilijke kwestie geen uitzondering.
Ik hoop zeer dat het Benny Gantz zal lukken een meerderheidsregering te vormen met op zijn minst enige steun van de Joint List, bestaande uit vier Arabische partijen. Het lijkt erop dat Lieberman nu bereid is deze concessie te doen, ondanks zijn uitgesproken afkeer van de Arabieren. Deze mogelijk nieuwe weg zal veel wijsheid vragen van Benny Gantz en zijn bondgenoten. Het is wel de enige kans om nieuw beleid tot stand te brengen.
