De demonstraties van de laatste maanden in Israël fascineren mij. Wie trouwens niet? Men zegt dat de demonstraties geïnspireerd zijn op de gebeurtenissen op het Tahrirplein in Cairo. Ik hoop dat niet, want ik ben bang voor een verkeerde afloop van wat zich in Cairo afspeelt. Ik zie voor alles een ongeorganiseerde massa met het risico van radicalisering en een verkeerde afloop voor Israël. De eerste en verontrustende tekenen zagen wij al. Natuurlijk hoop ik op democratisering van Egypte, maar democratie vereist ook een vorm van organisatie, die ik niet zie. Een vorm van organisatie die opvattingen en ideeën kanaliseert in een politieke beweging en tenslotte in de representatie-democratie die ik Egypte toewens.
Is de sociale beweging die wij de afgelopen maanden in de steden van Israël zagen vergelijkbaar met het Tahrirplein? De enige parallel die ik vermoed, is waarschijnlijk het gebruik van de zg. sociale media om zich te verzamelen en te mobiliseren. Wellicht moet men daar aan toevoegen: de verspreiding van ideeën, van wensen en frustraties. Daar houdt het wel mee op en ik voeg daar aan toe dat een heel groot en belangrijk verschil tussen Israël en Egypte in dit opzicht is, dat voor de Israëli´s geldt dat er een politiek en democratisch systeem bestaat dat op zijn minst gevoelig is voor de wensen van grote delen van het volk. Ik schrijf ‘in principe gevoelig’ omdat nog moet blijken hoe en op welke wijze de beweging van de Rothschildstraat een politieke vertaling krijgt in de Knesset en in de regering. De commissie van deskundigen die met aanbevelingen moet komen, daarvan voorspel ik dat deze met vage bedoelingen zal komen zonder heldere keuzes omdat door de aard van een dergelijke commissie dat gewoon zo gaat. Wat er had moeten gebeuren, is dat de Knesset in rep en roer was geraakt in de wetenschap dat de leden van de Israëlische Tweede Kamer het kennelijk volstrekt ontgaan is wat er in de afgelopen jaren onder het volk van Israël aan onrust en ontevredenheid groeide en tenslotte tot een soort van explosie leidde. Opvallend vind ik het dat kennelijk ook de linkse partijen, van wie men toch anders zou verwachten, niets van dit alles hebben zien aankomen en voor zover ik weet zich ook niet als de woordvoerder hebben opgeworpen voor de wensen van zo vele Israëli’s. Want één ding is zeker, namelijk dat de demonstranten politieke macht en invloed moeten verwerven en gebruiken om iets van de vele en ook tegenstrijdige wensen te realiseren.
Ik heb mij het hoofd gepijnigd om te begrijpen wat er in het land Israël toch is misgegaan en om te zien gebeuren wat er zich in de afgelopen maanden heeft afgespeeld. In wezen hebben wij het hier natuurlijk over de ontlading van een proces dat zich kennelijk in een aantal jaren heeft voltrokken en nu pas geëxplodeerd is. Buiten het zicht van de verantwoordelijke politici? En dan hebben wij het op dit moment niet over de lamentabele buitenlandspolitieke positie waarin het zich heeft gemanoeuvreerd.
Is het heruitvinden van het zionistische ideaal de oplossing? Is het analyseren van de strakke kapitalistische ontwikkeling van het land met altijd een oog gericht naar Amerika, de verklaring van zoveel onrust en onvrede? Is het onmogelijk een snelle economische groei door te maken en tegelijk oog te hebben voor de zwaksten in de samenleving en een aanvaardbare inkomensverdeling te bewerkstelligen? Nu immers bungelt Israël in de lijst van inkomensverdeling van de OECD, de Europese organisatie van economie en ontwikkeling, op één van de onderste plaatsen, nota bene onder vele arme ontwikkelingslanden.
Herbezinning op de oorspronkelijke idealen van het zionisme is noodzakelijk, niet alleen vanwege het nationale ideaal, maar ook vanwege een zionistische traditie van een aanvaardbare verdeling van de nationale bronnen en de rol daarin van de centrale overheid. Zeker, ik zou niet terug willen naar de tijd van dirigisme in het Israël van de eerste jaren van de staat. Daarom echter zijn vragen van verdeling van welvaart en bronnen in het Israël van vandaag weer actueler dan ooit. Degenen die inspiratie willen ontlenen aan de Joodse traditie moeten de afdelingen lezen van Dewarim in de Tora, die in de afgelopen weken zijn gelezen in onze synagoges. De conclusie is dat het land Israël dat ons zo dierbaar is, toch ernstig van de weg is geraakt.
