Ik heb altijd gevonden dat een voldoende mate van rationaliteit de vrede tussen Israël en de Palestijnen tot stand had kunnen brengen. Ja inderdaad: hád kunnen, want mijn twijfel is op dramatische wijze toegenomen. Was er dan zo lang geleden al een vorm van naïeve hoop in mij gekomen of is de situatie zodanig verslechterd dat enige vorm van hoop en verwachting niet meer gerechtvaardigd is? Of, zoals sommigen zullen zeggen: er is nooit echte reden voor hoop en positieve verwachting geweest. Het is natuurlijk een kwestie van politieke smaak. Om in het gebruikelijke jargon te blijven: rechts vindt mij naïef, want met een Arabier of Moslim is nooit enig land te bezeilen. Links vindt mij cynisch, want natuurlijk streeft elk mens naar vrede en een prettig bestaan. Dat laatste ligt voor de hand, maar het lijkt wel of in sommige delen van de wereld normen óf niet meer bestaan óf geheel van betekenis blijken te zijn veranderd. Zoals in het Midden-Oosten en in het geheel van de Arabische wereld. Talloos zijn degenen die de wereld van de Moslims als uitsluitend wreed en kwaadaardig beschouwen. Dat is zeker een riskante generalisatie, maar mijn traditionele krachtige afwijzing van deze stelling is zwakker geworden. Het lijkt wel of een steeds groter deel van de wereld van de Moslims in het Midden-Oosten ‘begeistert’ is door macht en geweld. Dwars door die wereld heen lopen ook de religieuze en tribale verschillen die de conflicten zo vaak onbeheersbaar en onbegrijpelijk lijken te maken.
Bij zo veel sombere gedachten houd ik mij keer op keer voor dat ook Europa eeuwenlang beheerst is door allerlei tegenstellingen en dat de aantallen slachtoffers van het geweld in ons werelddeel die van het Midden-Oosten verre overtreffen. En ook in dit deel van de wereld, in Europa, is vrede gekomen. Is er dan toch geen reden voor grote bezorgdheid? Ik vrees dat ik niet verder kan kijken dan de korte termijn en dan stel ik vast dat de toestand in de wereld van het Midden-Oosten eigenlijk steeds meer gaat lijken op een heksenketel en op een vat van oorlogen. Is er dan geen sprake meer van enige vorm van rationaliteit en is het gebrek er aan nu de reden dat Hamas kennelijk voluit oorlog wil en een gevecht aangaat dat vanuit militair gezichtspunt uiteindelijk een (letterlijk) doodlopende weg is? Of is het zo dat Hamas vertrouwt op de omsingeling van Israël, vanuit Libanon door de Hezbolla, vanuit Syrië mogelijkerwijze door jihadisten, vanuit Gaza door Hamas en van binnen Israël door de radicaler wordende Arabische Israëli’s? In de redenering van de leiders van Hamas kan het zijn dat zij vertrouwen op de Arabisch-Islamitische solidariteit en op een soort van gemeenschappelijk front dat het einde van de staat Israël nabij brengt. Dat zou uiteraard grenzeloos dom en naïef zijn, want de militaire kracht van Israël zal de groepen die zich tot dit front bekeren noodgedwongen vernietigende slagen toebrengen. Toch is deze verwachting niet helemaal uit de lucht gegrepen want, zoals ik eerder betoogde, de omsingeling van Israël door vreemde wapens, in het bijzonder het grote aantal raketten in allerlei vorm en reikwijdte, wordt zonder twijfel sterker en bedreigender. Is het dan echt zo dat de Arabieren, verenigd in een dergelijk front, de tijd hebben en hun moment kunnen afwachten?
Daar komt dan nog de verbazingwekkende en gevaarlijke radicalisering rond Israël bij, in landen als Syrië, Libië en Irak, al eerder natuurlijk in Iran. Het lijkt wel of al deze groeperingen, ook die elkaar op beestachtige wijze bestrijden, onderdeel zijn van een golf van radicalisering die nauwelijks beheersbaar is en ze gegrepen zijn door een verschrikkelijke vorm van irrationaliteit.
De vraag die dan onvermijdelijk gesteld moet worden, is of in het licht van al deze ontwikkelingen een separate oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict nog mogelijk is. Hoewel ik niet weet hoe, wil ik eigenlijk geloven dat het nog steeds mogelijk is, maar dat ik gedwongen ben toe te geven dat de kans niet groot meer is. Integendeel!
De opeenvolgende regeringen van Israël zijn mede verantwoordelijk omdat het praten over de twee-staten oplossing tot mijn verdriet slechts lippendienst is en delen van deze regeringen deze oplossing openlijk afwijzen. Extreem nationalisme is in Israël de uiterste vorm van irrationaliteit. Ik wil ook best geloven dat de ruimte voor Mohammed Abbas voor een compromis klein was. Ik stel ook vast dat recent opinieonderzoek in de Palestijnse gebieden laat zien dat een meerderheid van de bevolking tegen de twee-staten oplossing is. Zelf weet ik niet meer of de twee-staten oplossing bij alle omringende radicalisering Israël veiligheid zou hebben geboden. Het alternatief lijkt mij daarnaast ook geen aantrekkelijke optie. Mij rest slechts in grote onzekerheid af te wachten hoe het verder zonder een vorm van regie en rationaliteit in die wereld in en om Israël zal gaan. Het lijkt er niet op dat het een prachtige zomer wordt!
