Morgen vertrek ik voor een aantal dagen naar Israël, Jeruzalem in het bijzonder, omdat ik daar de meeste tijd zal doorbrengen. Voor de Crescaslezer is dat niet of nauwelijks interessant, ware het niet dat ik het voorrecht en genoegen heb (met enkele duizenden anderen!) uitgenodigd te zijn voor de viering van de verjaardag van President Shimon Peres. Hij wordt 18 juni 90 jaar.
Het verblijf in Jeruzalem begint morgen (donderdag) al heel bijzonder omdat donderdag en vrijdag enkele hoofdstraten waaraan grote hotels liggen, afgesloten zijn wegens een Formule 1–race. Ik kon het niet geloven: twee dagen van autoraces in Jeruzalem, alsof ik naar het mondaine Monte Carlo ga. Toegang tot de hotels is alleen mogelijk vóór 12.00 uur en na 19.00 uur. Het moet niet te gek worden om de stad op te tillen in de vaart der volkeren!
Shimon Peres wordt 90 jaar en tal van politieke, wetenschappelijke en culturele goden zullen hun opwachting maken. Ik mag van de zijkant meekijken en ik kan en wil niet ontkennen dat de persoon van Shimon Peres mij deze weken vele malen door het hoofd ging.
Ik ben zo onbescheiden te melden dat ik Shimon Peres in verschillende functies heb mogen meemaken: als Knesset-lid, als minister-president, als minister, maar ook enkele keren als een man met een slecht humeur. Wat maakt deze man nu zo bijzonder in mijn ogen, waarom is hij een groot man (die waarschijnlijk toch geen blijvende invloed op de geschiedenis zal hebben), waarom zijn er ook zo velen wier afkeer van hem in de buurt van haat komt?
Als (nog jonge) internationaal secretaris van de Partij van de Arbeid leerde ik hem kennen in het gezelschap van Joop den Uyl. Meeluisteren mocht ik! Shimon bleek een toegankelijke man te zijn. Hij was zeer bedreven in de lobby voor Israël en een briljant advocaat in de verdediging van Israëls belangen, waarbij hij ontegenzeggelijk sterke vriendschappen sloot met de groten der aarde. Niet alleen in de wereld van de Socialistische Internationale, met mannen als Willy Brandt, Olof Palme, François Mitterand en tal van anderen. Hij bereikte met zijn grote verstand en enorme intellect ook velen ver buiten die wereld, uiteraard in de Verenigde Staten, maar ook de groten van de Christen-democratie in Europa en daarbuiten. In veel opzichten was Shimon Peres de held van de gematigde politieke stromingen in de wereld die in hem de man van het compromis en van de verzoening zagen.
Ik zei het al: Shimon Peres was lang niet altijd een prettige man en zijn directe omgeving kan daarover vertellen. Hem wordt ook terecht een vorm van politiek opportunisme verweten, vaak ook door naaste politieke vrienden die zich door hem in de steek gelaten voelden. Toch zijn er een paar gedachten die bij mij overheersen. Tot mijn verbazing en vreugde ben ik enkele malen (al weer een aantal jaren geleden) bij Shimon en zijn vrouw uitgenodigd op vrijdagavond op zijn dakterras in Ramat Aviv. Ik begrijp dat hij vrijwel elke vrijdagavond gasten uitnodigde. Wij zagen een man die een grote gastvrijheid liet zien en daarvan ook genoot. Er werd gepraat en gezongen en ik kreeg de indruk dat de traditionele vrijdagavond hem aan het hart ging. Verwacht had ik dat niet, want hij is een seculiere Israëli.
Er is een ander punt dat veel indruk op mij maakte bij de keren dat ik met hem sprak in zijn kantoor in de Hayarkonstraat in Tel Aviv. Er lagen altijd boeken op zijn tafel die hij aan het lezen was, vooral historische boeken. Zijn grote intellectuele verve werd ondanks onmogelijke agenda’s gevoed door blijvende leeshonger en een mateloze belezenheid. Hoe krijgt zo’n man dit voor elkaar?
Shimon Peres beschouw ik als een heel groot man. Een denker van klasse en een groot zionist, die een haarscherpe inschatting had en heeft van Israëls plaats in de regio en in de wereld. Meer dan wat ook streefde hij naar een historisch compromis in de regio dat hij tot nu toe niet kon bereiken. Ik vrees dat voor hem, alleen al door zijn leeftijd, die kans voorbij is. De nieuwe generatie politici in Israël is van een ander kaliber. De grote zionisten die het land bouwden, zijn bijna allemaal verleden tijd. Shimon Peres is een van de laatste der Mohikanen. De nieuwe generatie is nationalistischer en heel vaak niet meer geneigd tot enig compromis met de omgeving. Het lijkt wel of deze groep steeds invloedrijker wordt. Zij zijn de nieuwe, vaak religieuze zionisten die aan de visie van Shimon Peres geen boodschap hebben. In die zin is de grote Shimon Peres ook een tragische man, toegejuicht door de wereld, maar met weinig medestanders in eigen land.
Dat Shimon Peres 120 jaar moge worden!
