Jawel, Bibi heeft het opnieuw voor elkaar gekregen en is als winnaar uit de verkiezingen tevoorschijn gekomen. Zijn winst is weliswaar beperkt, maar het verschil met de partij van zijn belangrijkste opponent, Benny Gantz, is groter uitgevallen dan verwacht. Het verschil is op het moment van schrijven vier zetels, en beide heren hebben geen meerderheid in het parlement, de Knesset, kunnen behalen. Dat zal voor beide heren een teleurstelling betekenen, maar het is ook een kans om een nieuwe poging te doen tot een breed kabinet te komen, omdat het nu toch wel iedereen duidelijk moet zijn dat, in de eerste plaats, herhaalde verkiezingen in de stemverhoudingen geen substantiële verschuivingen opleveren én dat er met een geringe meerderheid van enkele zetels geen regeringsbeleid is te ontwikkelen dat breed wordt gedragen en er ook geen moeilijke besluiten kunnen worden genomen waar en wanneer dat nodig is. Dat is niet alleen om binnenlandse redenen van groot belang; van minstens zo groot belang is dat de regio waarin Israël zich bevindt – het brede Midden-Oosten – aan zoveel rumoer en turbulentie onderhevig is, dat het vraagstuk van de veiligheid van het land, zoals bijna altijd, tot de hoogste prioriteit moet worden gerekend. Een almaar ruziënde regering is onder die omstandigheden een extra risico, een regering die in de huidige omstandigheden door de politieke onzekerheid een kreupel bestaan lijdt.
Er is een aspect aan deze verkiezingen dat wellicht boven allerlei andere overwegingen uitstijgt en meer dan wat ook de toekomst van de Israëlische democratie kan beïnvloeden, zo niet kan bepalen. Mijn kennis van het Hebreeuws is zó beperkt dat ik niet rechtstreeks kennis kan nemen van allerlei uitingen of handelingen die in het politieke debat in Israël aan de orde zijn. Zo vaak meld ik in mijn observaties dat de democratie in gevaar kan komen, dat het langzamerhand tijd is dat de Israëlische politici, vakbonden, werkgevers en de universitaire wereld aandacht moet gaan geven aan wat er aan de hand is. Ik beweerde eerder, (maar ik ga daar natuurlijk helemaal niet over) dat het nodig het functioneren van de Israëlische democratie onder de loep te nemen. In Nederland zou men spreken over de instelling van een staatscommissie of zelfs van een parlementaire onderzoekscommissie, die dan alle tijd zou moeten nemen het probleem grondig te bestuderen en met aanbevelingen te komen. Dit nu is naar mijn mening in Israël heel erg nodig.
De ochtend na de verkiezingen lees ik in de Engelstalige Israëlische pers dat Benny Gantz wordt gechanteerd met de publicatie van een pikant filmpje dat openbaar wordt tenzij de man instemt met de vorming van een regering van nationale eenheid. Wellicht dat een dergelijk incident niet helemaal serieus hoeft te worden genomen. Anders is dat met de woorden van de gerespecteerde president van Israël, Reuven Rivlin, die één dag voor de verkiezingen naar mijn mening met een ongehoord belangrijke mening kwam, waarin hij de staat van de Israëlische democratie typeerde. Ik ben mij, voor zover dat nog mogelijk is, rot geschrokken van zijn woorden. Let wel de woorden van niet zomaar een gemiddelde burger, maar van de Israëlische president, die het symbool en bewaker is van de democratische staatsinstellingen. Hij is de ‘poortwachter’ van de democratie, die vaststelt dat normen ver worden overschreden, dat er met modder wordt gegooid en de democratie in gevaar is.
Is het echt zo dat het democratische land dat ons zo dierbaar is, al zo ver is afgegleden? De president heeft immers gesproken en ik denk dat hij zijn woorden vooral heeft gericht aan het adres van zijn partijgenoot en minister-president Bibi Netanjahoe.
In een parlementaire democratie met zoveel belangen en meningen zijn nuance en stijl van heel groot belang. Zo ook de relativering van eigen opvattingen. Dat alles is de basis voor het sluiten van compromissen, welke dat ook mogen zijn. Israël, zo blijkt ook weer bij deze verkiezingen, dreigt een land van onoverbrugbare extremen te worden, met politieke chaos als resultaat. Ver zijn wij daarvan niet meer verwijderd! Ik wens dat de politieke leiders van Israël de methode Macchiavelli verlaten en terugkeren tot matiging en compromisbereidheid. Een breed gedragen regering van nationale eenheid wens ik Israël toe!
