Het verbaast me altijd weer, na zo veel jaren, hoe het leven in Nederland gewoon (?) door ging in de Tweede Wereldoorlog. Mensen trouwden, kregen kinderen. Terwijl voor ons de tijd stil stond. Ik stuitte heel toevallig op een item in een groot Nederlands veilinghuis:
“De Nederlandsche Politie. 2nd vol. - 3rd vol. no. 1, Ed. A.P.F. Poeltuin (et al.). Officieel orgaan van den Kameraadschapsbond der Nederlandsche Politie. (The Hague), KNP, January 1944 - January 1945, 19 vols. in one binding, consecutive paging: 592; 11, (1) p., illustrated, contemporary half cloth with original covers bound along, 4to. Number 1 of volume 3 is the final issue to have been published. Considering the content this is understandable; the magazine has a high level of all is well, despite the war. Noteworthy too is the section Ons Duitsche Taalhoekje. With: Crimen. Tijdschrift voor Criminologie en Criminalistiek tevens Officieel orgaan voor de recherge. 1st volume no. 1-7/8 [= all]. Ed. E.W. Beekman et al. Overveen, January 1944 - July/August 1944, 7 vols. in one binding with consecutive paging, 160 p., illustrations and folding supplements, contemporary half cloth, large 8vo.”
Een mooie zin is "the magazine has a high level of all is well, despite the war" (mijn cursivering). Let ook op de naam van de organisatie die dit blad uitgaf, de Kameraadschapsbond – dat klinkt erg NSB. In januari 1945 zagen ze ook wel in dat er geen echte toekomst meer was voor hun orgaan en stopten ze met de publicatie.
Natuurlijk was het leven voor de gemiddelde Nederlander niet zo gewoon tegen het eind van de oorlog in de Hongerwinter, vooral in het westen van het land. Op fietsen met houten banden ‘de boer op’ om wat eten bij elkaar te scharrelen, vaak voor goed geld. Koud zonder kolen.
Toch was er meer aan de hand dan alleen de directe gevolgen van honger. Medisch onderzoek wees schade aan in groei en ontwikkeling bij kinderen geboren uit moeders die de formatieve maanden van hun zwangerschap doormaakten in de Nederlandse Hongerwinter, en de geboortegewichten van deze kindertjes van ondervoede moeders waren lager dan normaal. Dat zal niemand verbazen. Maar in hun latere leven vertoonden ze meer vetzucht, suikerziekte en hart- en vaataandoeningen. Verder geeft honger bij opgroeiende kinderen vroeg aantoonbaar kalkgebrek in de botten.
De belegering van Leningrad, die een veel langere periode van honger tot gevolg had, leidde bij kinderen die deze tijd in hun puberteit hadden doorgemaakt tot hoge bloeddruk op latere leeftijd met de medische gevolgen van dien.
De periode van honger werkt dus door, met late gevolgen.
Terug naar het 'gewone' leven onder bezetting. Niet alle lezers zullen de vergelijking aanvaarden; ik stel me voor dat de Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog voor de gemiddelde burger te vergelijken is met de algemene onvrijheid en de beperkte bewegingsvrijheid van de Palestijnen op de bezette westelijke Jordaanoever, met zekere verschillen. Van honger kun je niet spreken.
Maar alles is relatief. Ik herinner me nog een stel Duitse gasten, in een uitwisselingsprogramma bij ons in huis, die ons vertelden dat het laatste oorlogsjaar daar ook niet zo makkelijk was. Mijn aanvankelijk reactie was ze het huis uit te gooien, maar ik beheerste me nog net. Hoe durfden ze – geen huiswerk gedaan.
