In HaRefoea, het tijdschrift van de Israëlische artsenorganisatie, van november 2013 verscheen een artikel over de moord op de Duitse ambassaderaad Ernst vom Rath in Parijs op 7 november 1938 door de Joodse Herschel Grynszpan. Ik ga hier slechts terloops op de medische details in, maar ik zal me meer concentreren op de discussie rond dit geval. Het belang van dit verhaal voor ons is dat deze moord het directe excuus werd voor de beruchte Kristallnacht.
Ernst vom Rath was een Duitse carrièrediplomaat, die geen onbeschreven blad was binnen de diplomatieke dienst. Hij leed aan tuberculose en had in India een geslachtsziekte opgelopen, waarschijnlijk via homoseksuele contacten. Dat werd indertijd niet echt geheel geaccepteerd. Ook de motieven van Grynszpan schijnen mogelijk niet zo nobel geweest te zijn als wij graag willen denken, namelijk dat hij het antisemitische onrecht wilde wreken dat zijn familie was aangedaan. Het is niet onmogelijk dat er eerder gedwongen (?) homoseksuele contacten waren geweest tussen Vom Rath en zijn moordenaar.
Het artikel in HaRefua gaat erover of de medische behandeling van Vom Rath geheel volgens de geldende medische regels van destijds was verlopen. Vom Rath was na de aanslag overgebracht naar een nabij ziekenhuis voor vrouwen in Parijs. Er was overwogen om hem verder door te sturen naar een passender ziekenhuis met meer mogelijkheden, maar dat leek niet raadzaam vanwege zijn kritische toestand. De verwondingen van Vom Rath waren, naar de officiële versie luidt, veroorzaakt door twee kogels, één in de schouder en longen, één in de buik en daarenboven was er sprake van drie gemiste schoten, want er zaten oorspronkelijk vijf patronen in de revolver van Grynszpan. Houd dit even goed vast. Bij de operatie door de Franse artsen werd één kogel in de schouder gevonden. De andere kogel, van de buikwond, was waarschijnlijk meteen weer naar buiten gekomen. Op last van zeer hogerhand, waarschijnlijk van Hitler zelf, kwamen twee vertrouwde artsen overvliegen uit Berlijn om de zaken ter plaatse over te nemen. De ene was dr. Karl Brandt, lijfarts van Hitler, samen met ene professor Magnes, vreemd genoeg geen chirurg, maar een orthopeed. Dit alles ondanks dat er kundige en door de lokale Duitsers vertrouwde artsen ter plaatse aanwezig waren.
Vom Rath die na bloedtransfusies en een operatie weer bij bewustzijn was gekomen, stierf na twee dagen. De twee Duitse artsen hadden Vom Rath langdurig onderzocht, terwijl geen van de Franse behandelende artsen in de kamer aanwezig was!
De assistent van de Duitse ambassade in Parijs, Nagorka, die Grynszpan had binnengelaten en hem verder bijna de hele tijd had begeleid, verklaarde tegenover de Franse politie dat hij vanuit de kamer van Vom Rath alleen maar geschreeuw had gehoord en geen schoten. Nadat Grynszpan overmeesterd was door een bewaker, werd zijn pistool gevonden, met nog alle kogels in het magazijn. Die protocollen bestaan bij de Franse politie.
Er blijven natuurlijk vragen te over. Wat was de aard van de initiële verwondingen bij het eerste onderzoek van Vom Rath? Dat er bij de autopsie schotwonden aangetroffen waren, wil ik best geloven. Wat moest de lijfarts van Hitler bij een lage diplomatieke beambte in Parijs?
Dr. Shaul Shasha, de hoofdauteur van dit bericht in HaRefua, en een arts die zich veel bezighoudt met de sjoa, geeft als zijn mening dat Vom Rath als een geschenk uit de hemel kwam om een rechtvaardiging te leveren voor de Kristallnacht – die zich natuurlijk al lang in het planningstadium bevond – en dat de hoge medische afvaardiging uit Berlijn alleen maar opdracht had te zorgen dat Vom Rath het niet zou overleven. Van een trouwe nazi-arts als dr. Brandt hoeft dit ons niet te verbazen, Hippocratische eed of niet. Bewijzen hiervoor zullen we nooit in handen krijgen, maar het verhaal is te mooi om zo maar te laten liggen. Grynszpan werd niet in het openbaar berecht, zijn zaak werd uitgesteld om hem niet de gelegenheid te geven zijn eigen verhaal te vertellen? Na de Duitse overwinning op Frankrijk verdween hij in een van de Duitse concentratiekampen.
Wie meer wil weten over deze alternatieve lezing van het gebeurde, doet er goed aan te kijken op de website van Ashkenaz House.
