Dit keer heb ik een hele omweg afgelegd. Mijn vrouw moest naar de oogarts voor een laser-behandeling. Ik wilde eerst wat meer weten over de laser (of eigenlijk LASER).
De Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation bleek al gauw een wetenschappelijk moeras te zijn met zoveel vormen en toepassingen dat het me duizelde. Dus koos ik een wat bescheidener onderwerp: de afkortingen. Dat ligt dichter binnen mijn taalkundige belangstelling en is ook wel wat overzichtelijker.
Via de laser kwam ik al gauw terecht bij de tegenstelling Acroniem – Initialisme (ofwel initiaalwoord). Een acroniem is een nieuw-gemaakt woord, gevormd door de beginletters van de verschillende woorden die samen het vereiste begrip aanduiden – zoals laser, NAVO, Aids – en die het voordeel hebben dat ze in de gebruikte lettervolgorde uitspreekbaar zijn, en zo zijn ze geheel ingeburgerd.
Een initialisme is een term die eveneens uit beginletters bestaat van de verschillende woorden die samen het begrip aanduiden, zoals dna, hiv, FBI, maar die als zodanig geen makkelijk uitspreekbare woorden vormen, en waarvan de beginletters een voor een na elkaar worden gezegd als bestaande en bekende combinatie.
Er bestaan veel meer soorten afkortingen. Zo hebben we ‘info’, gewoon uit luiheid. Of symbolische afkortingen, zoals $, &. En in teksten: blz., m.a.w., enz., die bij voorlezen voluit worden gezegd, en als zodanig geen zelfstandig bestaan leiden.
Een aparte plaats wordt hier ingenomen door het alom gebruikte ‘OK’, ook wel ‘Oké’, dat weer een ander soort afkorting representeert, namelijk een geheime code uit de Eerste Wereldoorlog van de Engelsen. Het staat voor zero casualties, dus alles is in orde. Zodoende. Wist ik niet; weer wat geleerd.
Dan heb je de oude AMRO-bank, kort voor Amsterdam-Rotterdam. Er zijn dus vele mogelijkheden.
En dan niet te vergeten de Hebreeuwse taal, die een en al afkorting is door het weglaten van de klinkers. Dus je moet maar raden of het over een boek of over de kapper gaat; de context helpt gelukkig wel een beetje, maar het blijft puzzelen.
Even terug naar de laser: daarmee kun je vanaf de aarde een vlo op de maan treffen, als de vlo meewerkt door even stil te blijven zitten, en jij een vaste hand hebt.
