Onlangs las ik een beschouwing over W.G. Sebald als kosmopolitische auteur, en daarin komt steeds weer de mening terug dat het Engels van Sebald zo voortreffelijk is. Nu is het bekend dat Sebald al zijn werken in zijn moederstaal, het Duits, schreef. Het interesseerde me dus op een gegeven moment iets meer te horen over zijn vertaler.
Eerst even over Sebald zelf. Hij werd in 1944 geboren in Wertach in Beieren met de namen Winfried Georg, voor zijn intimi Max. Hij studeerde Duitse literatuur, eerst aan de Universiteit van Freiburg in Duitsland, maar stapte al gauw over naar het lichtere geestelijke klimaat van Fribourg, Zwitserland, waar hij in1965 afstudeerde. Van 1966 tot 1969 was hij lector aan de Universiteit van Manchester en vanaf 1970 docent aan de Universiteit van East Anglia. Hij woonde gedurende al die jaren in Engeland. In 1989 richtte hij het British Centre for Literary Translation op, dat zich specialiseerde in vertalingen van Duitse literaire werken in het Engels. Hij kwam om bij een auto-ongeluk in 2001.
Volgens de mensen uit zijn omgeving was Sebald's kennis van de Engelse taal buitengewoon goed. Desondanks schreef hij al zijn beroemde werken in het Duits en nam hij vertalers voor de Engelse edities. De eerste grote werken, The Emigrants (1996/7), The Rings of Saturn (1998), en Vertigo (1999/2000) zijn alle vertaald door Michael Hulse, en het laatste boek, Austerlitz (2001) door Anthea Bell. Beide vertalers hebben boeken geschreven over de kunst van het vertalen en refereren daarin ook aan hun werk met Sebald. Bell heeft veel minder gelegenheid gehad om in de clinch te liggen met Sebald omdat hij het eind van de vertaling niet meemaakte.
Michael Hulse werd in 1955 geboren in Stoke-on-Trent. Zijn familie verhuisde toen hij 16 was naar Duitsland. Zijn studie van de Duitse taal deed hij aan de Universiteit van St. Andrews, maar in 1977 keerde hij terug naar Duitsland en onderwees aan Duitse universiteiten, onderbroken door verblijven in Engeland. Hij werkte jaren voor de Duitse televisie in Keulen, en vertaalde belangrijke Duitse literaire werken.
De samenwerking van Sebald en Hulse liep niet altijd op rolletjes en Sebald kon hele bladzijden corrigeren, wat de zaken niet altijd vlot liet verlopen. Dit leidde tot meningsverschillen. Sebald hield deze moeilijkheden niet binnenskamers en uiteindelijk liep de samenwerking ook dood en de vriendschap tussen de twee kwam aan een onhartelijk eind.
Sebald had uitgesproken meningen over de kunst van het vertalen. In een interview zei hij daarover kort voor zijn dood het volgende:
“A translation is an infernally complicated business in the best of cases, but when you are dealing with texts which are in themselves complex and layered then it becomes doubly taxing.” (interview op BBC Radio 3 NightWaves, 5 oktober 2001.)
Sebald was, zoals gezegd, zelf een begenadigd vertaler en het is niet duidelijk waarom hij in de latere jaren dit uiterst nauwkeurige vertaalwerk toch niet zelf ter hand nam.
Anthea Bell, geboren in 1936 in Suffolk, kreeg haar opleiding in Engeland, en studeerde Engels. Ze was aanvankelijk veel minder blootgesteld aan Duits, en de vreemde talen kwamen haar min of meer 'aanwaaien', vertelde ze in een interview. Haar roem heeft ze verworven met het vertalen van de stripserie Asterix uit het Frans.
Een biografie over Sebald van de hand van Mark Anderson is in de maak en die zal waarschijnlijk meer licht op de zaak werpen, zowel aangaande de verschillen van mening, als waarom deze begaafde man toch meende een vertaler nodig te hebben.
