Er bestaan geheime archieven, en met een beetje goede wil wéét je niet eens dat ze bestaan. Dat zijn de beste. Dan zijn er archieven met geheimen. Dat komt veel vaker voor: een belangrijk gebouw vermeldt met grote letters dat er een archief is, maar je mag niet alles inzien. Vaak gaat het om militaire geheimen, spionageaffaires, enzovoort, die na een redelijke of onredelijke termijn uiteindelijk verjaren. Maar vaker gaat het gewoon over blunders, waarvan de heerser niet wil dat je het naadje van de kous weet alvorens alle medeplichtige domoren zijn overleden.
Een mooi, zeer recent voorbeeld biedt ons eigen Israëlische archief, waar zojuist is besloten dat de beraadslagingen van onze verantwoordelijke ministeriële coronacommissie nog zo'n dertig jaar achter slot en grendel blijven, net zoals echte staatsgeheimen. Nu wrijf je je toch even de ogen uit. Moet dat nou? Jazeker, er zijn in die beraadslagingen door onze regeerders en hun incompetente meelopers zoveel domheden geponeerd dat het werkelijk gênant is. En de betaalde bedragen en verdere toezeggingen voor de vaccins, om iedereen voor te zijn, waren ook niet mis. Dus dan maar met de mantel van de geheimzinnigheid bedekken. Alsof we het niet weten.
Aanleiding voor deze column was een mailtje van een kennis over het Nederlandse Nationaal Archief, dat zichzelf geheel open en toegankelijk noemt, behalve natuurlijk in de tijd van de corona, nu er voor onderzoekers wel fysieke beperkingen gelden. Maar toen hij wat meer persoonlijke informatie wilde inwinnen, gaf er opeens niemand thuis. De informatie die hij zocht, betrof de onderduik van zijn ouders, die verraden werden. Daarvan konden sommige gegevens wél openbaar worden gemaakt, maar de naam van de verrader bleef beschermd.
Ik moest bij dat bericht wel even slikken, en ik heb ook geen panklaar antwoord. Wat stelt het archief zich voor? Dat mijn kennis met een keukenmes op pad gaat om de verrader alsnog, verlaat, de keel door te snijden? Geen slecht idee, trouwens. Laat dat soort maar angstig door het leven gaan.
Ik was zo verbaasd dat ik het Nationaal Archief om opheldering vroeg.
“Een kennis vertelde mij dat de naam van de verrader van zijn ondergedoken ouders, die daardoor het leven lieten, niet werd vrijgegeven, ‘Omdat die misschien nog in leven is’. Is dat echt uw policy?”
Antwoord binnen vijf werkdagen. Ik had de hoop bijna opgegeven, maar kreeg een buitengewoon vriendelijk antwoord.
"Bedankt voor uw bericht. Ik denk dat het in dit geval gaat om dossiers uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging en dat archief is inderdaad beperkt openbaar. Het is overigens met name de AVG die dit reguleert. Het betekent overigens doorgaans niet dat inzage van de stukken per definitie niet mogelijk is. Kunt u de naam van de persoon in combinatie met de geboortedatum naar mij sturen? Dan ga ik achterhalen wat de mogelijkheden voor inzage zijn."
Voor de oningewijden: de AVG is de Europese wet op de privacy, genaamd Algemene Verordening Gegevensbescherming, die ook in Nederland geldt.
Ik zal dit antwoord van het archief doorgeven aan mijn kennis.
