Europa maakt een volksverhuizing mee, en dit is pas het begin. Als het echt gaat stromen, kan het nog wel eens tot in de miljoenen opklimmen. De historische volksverhuizingen verliepen in wezen niet veel anders dan wat we nu vertoond krijgen. Mensen, hele stammen, braken op omdat er te veel oorlogen waren met de omringende stammen, of omdat het land vruchtbaarder was verderop, met vettere koeien. Of de jachtgronden waren elders beter omdat de plaatselijke buit te dun was geworden, en mogelijk was het klimaat bij de buren wat milder. Dat zijn heden ten dage precies dezelfde motieven voor hele volksstammen om hun gevaarlijke trektochten te beginnen, en de redenen zijn om voor henzelf en hun kinderen een beter leven te zoeken.
Vroeger liepen de zaken waarschijnlijk iets anders – denk maar aan hoe de Batavieren de Rijn afzakten - en de wereldbevolking was destijds nog bescheidener in aantal. Het was toen ook gebruikelijk dat de nieuw-aangekomenen met hun knotsen de aanwezige potentiële gastheren dood sloegen en de vrouwen tot slavinnen namen. Of omgekeerd. Dat gaat tegenwoordig niet meer zo makkelijk.
Het politieke element in die tochten valt niet te ontkennen, zeker als je oorlog om je heen als voldoende reden aanvaardt om op te breken, maar ook de economische overwegingen spelen een belangrijke rol. De echte asielzoekers, die in aanvaring zijn gekomen met hun heersers, maken een minimaal deel uit van de beweegreden voor de enorme massa's die we op weg zien.
In Israël hebben we ook een vluchtelingenprobleem, vooral van Afrikanen, dat een fractie is van wat er nu in Europa gebeurt. We hebben veel werk gemaakt van dat onderscheid tussen zuiver politieke redenen om te vluchten uit je land (die Afrikanen mogen dan eventueel wel blijven) en economische motieven (die moeten ophoepelen). Die vluchtelingen zijn ook niet gek en proberen aan alles een politiek tintje te geven: hun regering bevalt ze niet, er is geen vrije meningsuiting en geen democratie. Dat zijn bedenksels achteraf en onserieuze praat. Dus dat onderzoek naar de werkelijke beweegredenen is echt zonde van de tijd, en ik vind dat onderscheid niet zo relevant. De oorlogsdreiging maakt natuurlijk in Israël ook minder indruk dan in Europa. Die oorlog hebben we zelf al.
Israël, dat toch al redelijk goed ommuurd is, sluit zich nu nog meer af om het getij te keren. Het enig voordeel van Israël als reisdoel is dat je er uit de meeste landen waar de bevolking het wel gezien heeft, heen kunt lopen, zonder onzeewaardige bootjes nodig te hebben. In de Sinaï-woestijn wachten de migranten weer andere gevaren. Tot ons geluk ligt Europa veel meer in de gratie, en vooral Duitsland. Ik mag er niet aan denken dat de Syrische vluchtelingen de hekken aan de Israëlische grens onder de voet lopen en werkelijk binnen komen stromen. Moeten we dan uit humanitaire gevoelens een Syrische vluchtelingenfamilie van elf zielen in ons huis opnemen?
(Deze column schreef ik nog voor de Parijse slachting).
