Het inslapen vind ik een problematisch tijdstip in mijn leven, niet vanwege de grote zorgen die mij bespringen, maar eerder vanwege een veelheid aan associaties die mij bezighouden. Opeens dacht ik aan het woord 'grammatica'; ik weet natuurlijk wel wat dat is, maar wat heeft dat te maken met het maateenheid 'gram'? Daar moest ik meteen meer van weten. Dus vlot mijn bed uit, naar de boekenkast. Het Etymologisch Woordenboek van Van Dale is mijn toeverlaat voor de oorsprong van woorden. Het bewuste woord blijkt afgeleid van het Grieks: 'grammaticus', 'die kan lezen en schrijven', en het komt van 'gramma': letterteken, letterklank, geschrift.
Het woord grammatica doet me denken aan taalontleding op school. Weet je nog wel: onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp. Ik was daar goed in. En de verwarring van vervoegen (conjugatie, voor werkwoorden) en verbuigen (declinatie, voor alle andere woorden). Bij het lezen van: “Vervoegen is het verbuigen van een werkwoord” was ik echter weer flink in de war en gaf ik het op.
Nog later kwamen de oude talen, wier grammatica zo verschillend was van ons Nederlands, en dan de totaal andere grammatica van het Ivriet. Er vallen onder dit grammaticale onderwerp nog vele technieken, handgrepen en kunstjes, tot aan de vernieuwende ideeën in de linguïstiek van de beroemde Chomsky (zeg Tjomski), met zijn panklare taalorgaan, waar ik mijn twijfels over heb en dat bijna zeker niet bestaat.
Het beheersen van de taalregels volgens de vigerende grammatica draagt nauwelijks bij tot begrip van het gesproken woord; het onberispelijk juist spreken van de taal is alleen nuttig om je sociale status te verstevigen, aldus de onverbeterlijke A. L. Snijders, leraar Nederlands aan de Politieacademie, in zijn boek Heimelijke vreugde (Thomas Rap 2007). Warm aanbevolen.
Maar wat heeft 'gram' daarmee te maken? Niet helemaal duidelijk: “klein gewicht, letter”. In mijn geliefde van Dale hebben ze de Fransen daar verantwoordelijk voor gemaakt, maar die etymologie komt niet helemaal uit de verf. Hoe kan een mens zo slapen, met deze prangende levensvragen? Zeg nou zelf.
En nu het toch over slapen gaat, hierbij voor de liefhebbers of gelovigen in dromen het volgende: enkele weken geleden droomde ik dat ik wanhopig naar een rode brievenbus zocht. Wat mij betreft, in een passende droom kun je precies als je iets nodig hebt, niets vinden. Dat was natuurlijk in die droom ook zo. Het bleef onduidelijk waarom dit onderwerp ter sprake kwam, nu de post eigenlijk praktisch is verdwenen uit ons leven sinds Internet alles heeft overgenomen, dus ik had geen enkel aanknopingspunt om deze droom te verklaren. In het algemeen ben ik een heel matige dromer, dus als er al iets interessants gebeurt op dat gebied, houdt me dat even bezig. Ik heb ook niets met brievenbussen lopen. En Was tut Gott?: ik kreeg een paar dagen later een formulier dat ik moest laten invullen met officiële stempels en meteen per post terug sturen. Toen het zover was, wist ik natuurlijk niet waar de rode postbussen staan in een vreemde stad, en ik ging op zoek. Is dit nu een voorspellende droom? Graag feedback van de ingewijden.
Ik zou natuurlijk over veel ernstiger zaken moeten schrijven in deze woelige tijden, maar daar had ik even geen zin in. Onze politiek blijft weerzinwekkend, en de spelers onappetijtelijk. Wij gaan door met demonstreren tegen de misstanden, zo ook op deze zaterdagavond, met een drukbezocht protest bij het gemeentehuis van Ramat Hasharon. En corona zal ons nog wel een tijdje vergezellen – daar kan ik geen schokkende verklaringen over afgeven.
