Na een paar eeuwen nog een heftige discussie oproepen, knap hoor, Spinoza.

Er is in de tussentijd niets veranderd, nog steeds wordt iemand persona non grata verklaard door een rabbijn, die zich niets aantrekt van zijn bestuur en kehille, en eigenmachtig banvloeken uitspreekt. Het zou grappig zijn als het niet zo treurig was. De Snoge in Amsterdam is namelijk openbaar toegankelijk voor iedereen. Hoe weet de rabbijn dan of er geen ketters rondlopen in zijn 'heilige' gebouw? Er komen zelfs niet-Joden, is dat dan niet erg? Maar in logica heeft de orthodoxie nooit uitgeblonken. Zij verwijzen gewoon naar de Eeuwige als het moeilijk wordt.

Een andere rabbijn is ook geëxcommuniceerd, namelijk door heel Joods Nederland (op een klein clubje van kritiekloze volgers na). Is dat niet net zo erg? Ja, als deze rabbijn net als Spinoza werd verketterd om uitspraken over God. Maar het is een niet-gevaccineerde die gevaarlijke vergelijkingen maakt, die vol vreugde worden ontvangen door ultrarechts.

Tijdens de afgelopen Chanoekaviering in het Witte Huis herhaalde president Biden de woorden van de Democratische afgevaardigde en Sjoa-overlevende Tom Lantos z.l.: “Het fineer van de beschaving is flinterdun. Wij zijn de bewakers ervan en we mogen nooit rusten. (…) Er is maar dát nodig, een splinter, een barst, het superkorte knikje van acceptatie of legitimiteit, en het oude kwaad, dat onze samenleving lang teisterde, snelt weer onze gemeenschap binnen.”

Daar ligt dus voor mij de grens. Niet voor de volgers van deze rabbijn, dat spreekt vanzelf, maar net als in de Portugese kehille, zijn er de zwijgende leden, die niet in opstand komen. Ze willen hun sjoel niet kwijt, ze hopen op betere tijden en houden hun mond.

Deze zwijgende omstanders houden het onrecht in stand en zo kan een rabbijn zijn of haar gang blijven gaan. Maar hoe kun je dan in sjoel zitten en naar de rabbijn op de bima luisteren, als die bidt om vrede? Dat is de hypocrisie ten top. Doen alsof de sjoel buiten de maatschappij staat en 'gewoon' een dienst houden en uit de Tora lezen, zonder iemand op zijn uitspraken aan te spreken? Dat hoeft niet op sjabbat, maar buiten die ene avond en dag niets zeggen, vind ik onvergeeflijk. Dan ben je gewoon medeplichtig aan dit afschuwelijke gedachtegoed dat al voor zoveel ellende heeft gezorgd, zeker in onze families.

Ik ben zelf al eerder vertrokken, omdat de sfeer in dat kleine sjoeltje onverdraaglijk werd. Maar wat er nu is gebeurd, had niemand kunnen denken. Misschien is niet iedereen zo snel van oordeel als ik en zijn ze nog te verbluft en weten ze niet wat te doen. Ik geef ze nog de tijd, misschien worden ze wijzer. Maar ik ben bang van niet. De banvloek van Spinoza is ook nog steeds geldig.