Ik las weer eens mijn aantekeningen door van de lerngroep die ik volgde bij Yehuda Aschkenasy z.l. Dat was eind vorige eeuw, maar het zijn wijsheden die altijd geldig zijn. Ik lees: “ ‘Chesed’ komt vóór ‘emet’: liefdevolle vriendelijkheid gaat vóór de waarheid.”
Je hoeft niet alles te zeggen, integendeel. In deze heftige tijden geldt dat des te meer. Maar op de sociale media is de hel losgebroken, er is geen enkele remming meer. Fatsoen en integriteit worden afgedaan als politiek correct. Het grootste kwaad lijkt het. Maar ik ben liever politiek correct dan onbeschoft.
Die term moeten we trouwens maar helemaal afschaffen, want het geeft de schreeuwers de smoes dat er onwelgevallige meningen mee worden toegedekt. Dat is soms misschien zo, maar alles dat maar even ruikt naar oprechte verontwaardiging over onfatsoen en gevaarlijke neigingen als vreemdelingenhaat en racisme, wordt nu politiek correct genoemd. Een griezelige ontwikkeling.
Prem Radakishun maakte zich bij De Wereld Draait Door kwaad over de geniepige manier van doen van degene die hij de Rattenvanger noemde. Ik ben geen fan van Prem, maar deze term is raak gekozen en ik deelde Prems woede erover. Maar dat mag niet, woedend zijn over het wegzetten van nota bene universiteiten, kunstenaars en journalisten.
De Rattenvangers met hun hypnotische klanken over de vergane glorie van een nooit bestaand (want geheel wit) verleden mogen woedend zijn, maar als je je ertegen verzet, vergroot je hun populariteit, wordt er gezegd. Het is gelukkig nog een minderheid, maar een gevaarlijke minderheid en daar moet tegen worden gewaarschuwd.
Dat zei Yehuda ook:
“Over schuld: de Duitse gemeenschap heeft een collectieve schuld. Er was teveel tolerantie in de jaren ’20, uitzonderingen daargelaten. Toen werd er al een vijandbeeld gecreëerd, al was er toen nog een mogelijkheid om zich te verzetten.
Maar wat doe je met collectieve schuld? Het helpt niet in dergelijke categorieën te denken. Het gaat erom herhaling te voorkomen. Uitschelden helpt niet, voorlichting en op de eigen verantwoordelijkheid wijzen wél. Dat kost tijd. Een positieve houding is nodig, een negatieve houding vergt veel positieve energie om het evenwicht te bewaren.
Bij de pakken neerzitten helpt ook niet. Ido Abraham en ik hebben de vier grote politieke partijen uitgenodigd en hen op hun verantwoordelijkheid gewezen om iets te doen aan de vreemdelingenhaat. Ze kwamen voor het eerst samen om daarover te praten!
We moeten het onmachtsgevoel niet toelaten, ook een enkeling kan iets doen. Ik heb geen andere keuze, dat zou verraad zijn aan mijn geschiedenis. Auschwitz-overlevende Annetje Fels zei: ‘Wij moeten goed zijn’. Doe je dat of weiger je dat?
Naast de grote vragen zijn er ook de kleine vragen. Dan zie je de mens als microkosmos.
We moeten samen een veilige sfeer te scheppen, een vertrouwde basis te hebben, zodat we daaruit energie halen om de wereld aan te kunnen.”
Dat zei hij dus eind jaren negentig, en hij geloofde in chesed, niet uitschelden, niet generaliseren, maar voorlichting en een positieve houding. Heel mooi en navolgenswaard.
En weer samen om de tafel gaan zitten als politieke partijen zou ook vaker moeten. Maar wat gebeurde er toen alle partijen tot eenheid opriepen na de aanslag in Utrecht? Dat werd belachelijk gevonden en eentje deed niet mee, integendeel. De Rattenvanger had weer een giftige boodschap en legde de schuld bij regeringspartijen. En maar klagen dat het 'rechtse' geluid niet in de media mag worden gehoord. Vreemd genoeg wordt er dan bedoeld dat je ongelimiteerd mag schelden op buitenlanders, journalisten en wetenschappers en je de klimaatverandering mag ontkennen.
Het lijkt allemaal teveel op de waanzin die Trump continu uitkraamt. Als je dingen maar vaak genoeg herhaalt, worden ze waar, schijnt het. Daarom is het zo gevaarlijk en daarom blijf ik woedend. Sorry, Yehuda.
