In de uitverkoop bij de plaatselijke boekhandel vond ik een boekje met de verhalen van de Lubavitcher Rebbe Schneerson (1902-1994), de Amerikaanse leider van Chabad, Zinvol leven getiteld. Ik was benieuwd naar zijn ideeën, omdat hij uit een oud chassidisch rabbijnengeslacht stamt en dus een opvolger is van de Baal Shem Tov.

Veel van wat hij schrijft, opgetekend door zijn leerlingen zoals in het chassidisme traditie is, komt me bekend voor. Alles is één, neem je verantwoordelijkheid, volg eigenschappen van de Eeuwige als barmhartigheid en liefdadigheid na en gebruik je tijd goed met lernen. Het lijden is niet in de wereld om ons te straffen voor onze slechte daden en we kunnen God er niet de schuld van geven.

En zegt hij, het feit dat er geen antwoord bestaat op de vraag waarom het lijden bestaat, bewijst dat het niet nodig is deze vraag te beantwoorden om het doel in ons leven te bereiken.

Hij gaf een wijs antwoord op de vraag van een Sjoa-overlever, die hem vroeg hoe met zijn verleden te leven. “Er zijn geen woorden om je te troosten”, zei de Rebbe. “Maar je mag er niet in berusten dat de Holocaust je verdere leven bepaalt.” Hij citeerde zijn schoonvader, de vorige Rebbe: “Het is onze taak licht te verspreiden, we hoeven onze krachten niet te besteden aan het bestrijden van de duisternis. We hoeven slechts de dag te scheppen en de nacht zal wegsterven.”

Of dat altijd opgaat, is een tweede, maar er spreekt optimisme uit dat het leed kan verzachten.

Verder vindt hij democratie goed, hoewel hij meent dat er een leider nodig is om belangrijke beslissingen te nemen. Dat moet een authentiek leider zijn, die onbaatzuchtig is en dienstbaar en ons niet verblindt met een briljant optreden, maar ons eigen licht weerspiegelt, waardoor wij onszelf in een nieuw perspectief zien. Een leider die een lange-termijnvisie heeft en aanzet tot verbetering van de wereld. Kortom precies het tegenovergestelde van sommige hedendaagse leiders.

En nee, hij vindt zichzelf niet de Messias, zoals veel van zijn leerlingen dachten, dat moeten wij maar zelf uitmaken. Kortom best een sympathieke man, zoals ook uit alle getuigenissen blijkt. Een man die een bijzonder charisma had en tijd nam voor iedereen tot diep in de nacht.

Soms zegt hij grappige dingen, zoals wanneer hij zich afvraagt of een ziekenhuis niet juist een huis voor genezing zou moeten heten.

Hij is zelfs een beetje een feminist wanneer hij zegt dat we nu op de drempel staan van een vrouwelijk tijdperk, met een terugkeer naar hogere waarden dan alleen het najagen van materiële zaken.

Ik was natuurlijk op zoek naar dingen waar ik het niet mee eens zou zijn, ik ben niet orthodox, integendeel. En ja, die zijn er natuurlijk.

Het huwelijk is heilig, man en vrouw zijn verschillend en hebben hun eigen taken. Andere gendervormen bestaan niet en over homoseksualiteit en abortus wordt niet gerept. God blijft Hij, en de Rebbe gaat altijd uit van het mannelijk gezichtspunt.

Maar net als ik toch naar Oekraïne ben gegaan om de Rebbes daar te ontmoeten, vond ik het interessant om de ideeën van deze Rebbe te leren kennen. Vele daarvan zijn universeel, die zou ik graag eens op de bima van een orthodoxe sjoel willen bespreken. Maar ja, blinde Maupie …