Petra de Koning schreef in NRC over het laatste congres van het CDA. Predikant Ruben van Zwieten, de bekende Zuidas-predikant zei tijdens dat congres zijn lidmaatschap van het CDA op. Hij kon zich niet meer vinden in de weigering van Wopke Hoekstra om met de PvdA en Groen Links samen te werken en in de behandeling van Pieter Omtzigt. Tegen Petra zei hij: “Ik wilde aan al die lieve mensen die het zo goed bedoelen laten weten: gá wég. Het CDA is al lang geen partij meer met oog voor de medemens.”

Heel even werd er geklapt, schrijft Petra, maar dat leek een vergissing. De stilte daarna had Van Zwieten verbijsterend gevonden. “Ik had nooit gedacht dat ik de enige zou zijn die dit zou zeggen.”

Het is verbijsterend, maar niet ongewoon, de grote zwijgende meerderheid die zijn mond houdt als iemand zijn verantwoordelijkheid neemt en onrecht niet meer verdraagt.

Op een paar medestanders na, sta je alleen, als je je nek uitsteekt. De anderen hebben allemaal hun eigen redenen om te zwijgen: ik wil de club niet in de steek laten, ik hoop door te blijven dingen te veranderen, ik durf niet, wat zullen ze van mij denken, ik raak mijn positie/baan kwijt. Zo is er wéér iemand de zondebok en gaat de rest door op de oude manier en verandert er niets.

Rabbijn Jonathan Sacks z.l. had er in zijn postume derasja een prachtig verhaal over.

“Het verhaal van de mensheid is voor het grootste deel een vlucht voor verantwoordelijkheid geweest. De boosdoeners wisselen. Alleen het gevoel van slachtofferschap blijft: wij waren het niet, het is vooral de schuld van de anderen. Maar het jodendom is Gods oproep tot verantwoordelijkheid. Dat betekent: je zult jezelf niet als slachtoffer zien. (…) Maar mensen houden niet van mensen die hen op hun verantwoordelijkheid wijzen. Dat is een van de redenen (zeker niet de enige) voor jodenhaat door de eeuwen heen.”

Beste Ruben van Zwieten, ik bewonder je moed en je gevoel voor rechtvaardigheid. En treur niet, er komt altijd iets nieuws op je pad, waar je je weer helemaal in kunt vinden, met mensen die je wél waarderen. De stilte is jouw wake-up call geweest. Zoals toen Adam zich verborg en de Eeuwige hem toesprak: “Adam waar ben jij?”, zo ben jij toegesproken.