Binnenkort zijn er sneltesten bij de supermarkt te koop. Dan kun je hopelijk bij een negatieve uitslag overal weer naar binnen. Over de controle ervan zullen we het maar niet hebben. Dat testen gaat iedereen natuurlijk braaf doen, want, werd er gezegd, het is in je eigen belang en dus ben je een wappie als je die test niet doet.
Dat is weer onze eigen verantwoordelijkheid, zoals Mark Rutte al vanaf het begin van corona benadrukt, omdat we zogenaamd volwassen mensen zijn.
Dat vind ik altijd dé smoes van de eeuw. Volwassenen voeren oorlog, vermoorden elkaar, plegen incest, kwetsen, liegen en schelden op internet, pesten op het werk, laten overal hun afval achter (eufemistisch 'zwerfafval' genoemd, alsof het er vanzelf komt) en noem verder maar op.
Dit soort gedrag laat zien dat die veel geroemde eigen verantwoordelijkheid nergens op slaat. Wat dat betreft zijn we nog niet veel verder dan het net bevrijde Joodse volk dat het gouden kalf aanbad, klaagde over het saaie manna en terug wilde naar de slavernij in Egypte. Pas toen Mosjé woedend werd en regels ging stellen, bonden ze in.
De strenge meester kreeg orde in de rebellerende klas, die niet gewend was aan vrijheid. Ook toen ze in het beloofde land waren, bleven de regels gelden, tot vandaag aan toe. Want zonder regels en wetten wordt het chaos. Rabbijn Jonathan Sacks z.l. noemde dit “de chaos van het menselijk hart.”
Alleen straffen werkt niet, er moet ook een beloning zijn. Mosjé zegent het volk, nadat het heeft samengewerkt om de misjkan te bouwen. Ze kregen een gemeenschappelijk doel en werden beloond, als brave kleuters die een sticker krijgen van de meester.
De 'vrijheid' waar mensen mee schermen om zich niet aan de coronaregels te houden, slaat dus nergens op. Het betekent: ik doe wat ik wil, ik houd me nergens aan waar ik geen zin in heb, want corona is 'maar een griepje'.
Toppunt is de verontwaardiging over de mondkapjes en de avondklok, die worden weggezet als 'dictatuur'. Helaas hebben deze mensen géén idee wat echte dictatuur is, of willen het niet weten.
Straks met Pesach vieren we onze bevrijding uit de slavernij, we zijn vrije mensen geworden, met de mogelijkheid eigen keuzes te maken. Dat is de bevrijding uit een dictatuur, maar dan begint het pas. Bij de berg Sinaï begreep het Volk waar het voor koos: je aan regels houden voor een ordelijke samenleving zonder recht van de sterkste.
Elk jaar benoemen we tijdens de seder wat die slavernij hier en nu inhoudt: verslaving aan spullen, onze telefoon, eten; van alles hebben we te veel. We moeten alweer verstandige keuzes maken.
In het stemhokje hebben we ook gekozen, letterlijk. Maar daar maakten veel mensen de keuze voor de partij van iemand, die à la Trump fake news over corona verspreidde en antisemitisme binnen zijn club ontkende of vergoelijkte. Of ze kozen iemand die ongrondwettelijk de koran wilde verbieden. En de besmettingscijfers maar stijgen.
Dan helpt het niet om aan te komen met 'eigen verantwoordelijkheid', voor de lieve vrede en met de angst om stemmen te verliezen. Een klas zonder orde is moeilijk weer in het gareel te krijgen.
Dat lukte Mosjé alleen door in woede de Stenen Tafelen kapot te smijten en het Volk alleen achter te laten. “Ik wist niet dat je kwaad werd”, zei Ernie tegen Bert en maakte het weer goed.
Blijkbaar zit de schrik voor corona er nog niet goed genoeg in en is de beloning voor je aan de coronaregels houden niet duidelijk genoeg. Het wordt te algemeen en te vaag gehouden. “Samen krijgen we corona onder controle”: samen met wie en wie is 'we'?
De bovenmeester heeft nog steeds niet begrepen dat je er zo niet komt. Je ziet de leerlingen in de klas zich achter hun boeken verschuilen, of uit het raam kijken. Dat betekent: wijs mij niet aan voor de beurt, ik ben er niet.
Laat het ook niet aan de leerlingen zelf over, dan blijven de kleinsten en de zwaksten over, net als bij het teams kiezen voor gym, hét schrikbeeld van mijn jeugd.
Mosjé kende de chaos van het menselijk hart en beteugelde die door duidelijke regels te stellen.
In de VS wordt elk jaar de seder in het Witte Huis gevierd. Al trok Trump zich niets van de wijze woorden aan, het lijkt me wel iets voor Mark Rutte …
Chag sameach en volgend jaar weer echt samen!
