Ik ben nu pas The Marvelous Mrs Maisel aan het kijken, net op tijd om aan te schuiven bij serie no. 4. Het is het prachtig vormgegeven verhaal over het keurige Joodse huisvrouwtje Miriam (Midge) Maisel dat in de jaren vijftig stand-up comedian wil worden. Dat wordt uitgebreid getoond met alle ups en downs voor een vrouw die in die tijd iets wilde worden dat alleen voor mannen weggelegd was. Heel veel seksisme dus, wat vaak humoristisch wordt gebracht.
Midge staat haar mannetje op een vanzelfsprekende manier. Ergens noemt ze op hoe ze heeft geleerd zich te verweren tegen ongewenst gedrag. Vrouwen namen dat op de koop toe. En nu nog. Ik heb mijn dochters geleerd onzichtbaar te zijn wanneer ze 's avonds laat alleen op straat waren.
Toch is Midge, die zichzelf mrs. Maisel noemt op het podium – nog echt ouderwets, want ze is gescheiden van mr. Maisel –, de mannen meestal de baas en ze steekt zelfs haar moeder aan, die in haar eentje naar Parijs vlucht. Wel een beetje onwaarschijnlijk allemaal, maar dat moet je voor lief nemen, anders kun je niet meer genieten van alle oneliners en grappige situaties.
De twee kinderen bijvoorbeeld zijn bijna altijd onzichtbaar – wie er voor hen zorgt, is vaak niet duidelijk, want de oppas drinkt. In één scène spreekt Midge een groep feministen toe die ze ontmoet terwijl ze aan de wandel is met zoontje Ethan. Waar is dat kind, dacht ik steeds, alleen gelaten in die menigte? Baby Esther kan na al die tijd nog niet lopen en blijft voor het gemak de baby. Maar ex Joel is een voor die tijd onwaarschijnlijk moderne vader, want hij past zelfstandig op de kinderen als zijn vrouw optreedt en op tournee gaat.
Het gaat allemaal in een tempo dat zo hoog ligt dat ik soms terugkijk om het allemaal te volgen. Maar het is zó herkenbaar. Ik ben terug in mijn jeugd, mijn moeder droeg ook van die prachtige jurken, met smalle taille en wijde rokken, handschoenen aan als je naar buiten ging, en halfhoge hakjes (queenies, die had ik ook) – ook binnenshuis. En hoeden natuurlijk. 's Zomers nog mooiere jurken en tweedelige badpakken (géén bikini's).
De familie gaat in de zomer (twéé maanden!) naar de Catskills, naar een van die luxe Joodse vakantieoorden, all-in, met entertainment en veel, heel veel flauwe spelletjes en cursussen. (De film Dirty Dancing speelt daar ook.) Die vakantieoorden zijn inmiddels verdwenen, of nu in gebruik bij de ultraorthodoxe gemeenschap uit New York, die daar geheel koosjer vakantie kan vieren*. Een paar jaar geleden was ik zelf in de Catskills en dan zag ik soms langs de kant van de weg een orthodoxe Jood in zwarte jas en hoed aan de wandel midden in de natuur.
Dus afgezien van de onwaarschijnlijkheden en het af en toe wel erg uitgesponnen verhaal, is het geweldig om te zien. En wat mij toch altijd jaloers maakt, is de vanzelfsprekendheid waarmee de Amerikanen Joods zijn. Niemand voelt zich bedreigd, of lijkt een zwaar oorlogstrauma met zich mee te torsen, al wordt er soms wel gerefereerd aan gevluchte familie. Er wordt in de serie constant de draak gestoken met Joden en Midge vertelt een niet-Joods publiek in Las Vegas grappen over Joden en eten, waar hartelijk om wordt gelachen.
Dat kan hier echt niet nu, en vroeger ook niet, behalve de witzen van Max Tailleur en Potasch en Perlemoer, die waren toen wel populair.
Ook de nonchalance waarmee iedereen met het religieuze jodendom omgaat, is bijzonder om te zien. Ze gaan niet naar sjoel, behalve op Jom Kipoer en de moeder van Midge probeert de rabbijn aan haar tafel te krijgen bij het aanbijten. Dat mislukt steeds door het gedoe over het optreden van Midge. Verder is alleen de niet-Joodse schoondochter religieus, maar zij is uitgekomen en ze weet alles en doet alles. Zo zit ze in haar eentje in het vakantieoord te bidden bij de rabbijn, terwijl alle anderen zich elders amuseren.
Maar wat ik vooral mis, zijn de wisecracks en oneliners die over en weer vliegen. Ze doen me zó denken aan mijn vader, wanneer die witzen uitwisselde met een van zijn Joodse vrienden. Das war einmal. Mooi om het nu weer te zien bij mrs. Maisel.
* De advertentie komt uit een plaatselijk krantje, dus geen zorgen, er zijn ook koosjere sokken te koop.
