Hoe kunnen wij oordelen over de keuzes die mensen in de Tweede Wereldoorlog maakten, vraagt Greetje Hingstman in een ingezonden brief in de NRC van 2 mei. Daarom zouden we degenen die 'fout' waren, moeten vergeven, schrijft ze. Want ze maakten keuzes die voor hen klopten en die ze achteraf misschien anders hadden gemaakt.
Een vreemde redenering. Die mensen kozen voor een misdadig regime dat Nederland bezette en de Joden en andere minderheden vervolgde en vermoordde. Ze beseften dat misschien niet allemaal en konden de gevolgen van hun daden ook niet geheel overzien, maar ze heulden met de vijand. Zo waren ze direct of indirect verantwoordelijk voor het vermoorden van onschuldige mensen. Misschien deden sommigen het uit lijfsbehoud en niet om idealistische redenen, toch maakten ze een foute keuze.
Ook al leven wij nu in vrijheid, wij kunnen best oordelen over keuzes die in oorlogstijd gemaakt werden. We kunnen ze soms begrijpen, maar een keuze voor een gewelddadige dictatuur is nooit goed te praten.
Vergeven is voor mij daarom geen optie, daarvoor werkt de oorlog nog steeds te heftig door in de levens van de overlevenden, van mijzelf en mijn naoorlogse generatiegenoten en onze kinderen. Vergeven zit in onze traditie als een jaarlijks terugkerend ritueel met Jom Kipoer. “Ik moet wel vergeven, wil ik leven,” zei Martin Buber. Maar er zijn zaken die onvergeeflijk zijn.
Afstand nemen doe ik wel en ik probeer mijn leven niet te laten verzieken door wrok of haat, in navolging van mijn leraar rabbijn Yehuda Aschkenasy z.l., die zei niet te haten na Auschwitz.
Ik herdenk mijn vermoorde grootouders, tante en vele andere familieleden, niet alleen op 4 mei, en hoop dat we er in Nederland voor kunnen blijven zorgen dat mensen die foute keuzes maken niet de kans krijgen om anderen te onderdrukken en te vermoorden. Daar hebben we meer aan dan aan het vergeven van oorlogsmisdadigers.
NRC van 2 mei – opiniepagina:
Laten we ook vergeven
Het is weer bijna 4 mei. We herdenken inmiddels 71 jaar; terecht. Maar toch wringt er bij mij nog iets op die dag.
Nog steeds worden mensen (en hun nazaten) uit die tijd veroordeeld: zij die vanuit veler perspectief ‘fout’ waren. Zij die keuzes maakten die op dat moment voor hen klopten, om welke uiteenlopende redenen dan ook.
Keuzes die zij achteraf gezien misschien ook anders hadden gemaakt.
Maar hoe kunnen wij nu, vanuit ons comfortabele vrije bestaan, oordelen over de keuzes die in oorlogstijd worden gemaakt?
We hebben geen idee, ook niet hoe moedig – of juist niet – wij zelf zouden zijn.
Zou het niet mooi zijn om naast te herdenken, ook te vergeven? Dat zou getuigen van een groot hart. Ik nodig u graag uit …
Greetje Hingstman
