Aan het begin van het nieuwe jaar maak ik geen goede voornemens, dat heb ik al met Rosj Hasjana gedaan. Of ik me eraan houd, is een tweede, maar zegt het jodendom: je kunt altijd opnieuw beginnen …
Ik heb wel bedacht dat ik me minder druk ga maken over het gebrek aan vernieuwing binnen Joods Nederland. Het is trekken aan een dood paard, geen beweging in te krijgen. Ja, zegt men, er verandert wel wat, kijk naar AMOS. Maar daar zit ik nog altijd achter een vitrage en mag ik niet echt meedoen. Komt dat nu omdat de orthodoxie nog steeds een mannenzaak is, waarbij de rechten van de vrouw geen prioriteit hebben?
Zelfs Bloeme Evers z.l. conformeerde zich toch aan de beperkende gewoonten en bleef achter de mechitse. Als ik de worsteling zie van sjoeltje West om te overleven en minje te hebben, kan ik alleen maar denken: er ís al lang minje, tel gewoon tot tien zonder onderscheid! Zolang men daar nog mee bezig is, richt ik me maar op het Jodendom waar wel wat verandert. Bij de Jewish Renewal-beweging Aleph, opgericht door Reb Zalman Schachter-Shalomi, is men zich daarvan bewust. Ook daar zien ze dat na het overlijden van Reb Zalman het gevaar bestaat dat gewoonten vastroesten, dat de boel dus weer moet worden opgeschud. Ze roepen op daaraan mee te werken. Dus niet van bovenaf, maar van onderop moet de vernieuwing komen.
Heb je dan geen leider (m/v/e.a.) nodig, iemand die knopen doorhakt en de boel bij elkaar houdt? Ja, maar dan natuurlijk wel democratisch gekozen.
Ik begrijp dat het gemakkelijker lijkt je aan één set vaste regels te houden, dan ben je klaar voor altijd. Helaas werkt het zo niet, ook de halacha veranderde in de loop der eeuwen en verandert nog steeds.
Moet alles dan anders? Nou nee, dan gooi je het kind met het badwater weg. Ik herhaal maar weer eens de stelregel van rabbijn Yehuda Aschkenasy z.l.: we moeten een andere vertaling vinden voor de oude woorden. Dat betekent de traditie behouden, maar aan de eigen tijd aanpassen, heel eenvoudig eigenlijk. Als je de rituelen en diensten begrijpelijk en aantrekkelijk maakt voor iedereen, heb je al vernieuwing. Ook moeten de letterlijke vertalingen op de schop, want die zijn niet met hun tijd meegegaan en behoorlijk ouderwets.
Elke vertaling veroudert. Zelfs sommige van mijn eigen vertalingen in de Siddur Ha'Chidush van Beit Ha'Chidush uit 2007 vind ik alweer achterhaald, ze zouden nu nog vrijer en moderner zijn. God is niet meer 'Hij' en zelfs niet meer God in de gebeden, maar bijvoorbeeld alleen de vier letters YHVH, of YAH, de meer vrouwelijke vorm. Maar ook dat is niet meer voldoende, de teksten zouden nog inclusiever moeten zijn voor iedereen, net als bij de spoorwegen: Beste reizigers, op weg door het leven, voel je vrij om je eigen interpretatie te geven van de oude verhalen, zing je eigen lied, maar betrek iedereen erbij en sluit niemand uit.
Dat is mijn wens voor 2018. Gelukkig nieuwjaar!
