Ach, die Leon de Winter. Ik zag hem laatst op een zondagmorgen bij Harry Mens. Ik kijk dan met opperste verbazing, wat gebeurt daar toch? Een gesprek van gelijkgezinden, Harry die aangeeft en Leon die scoort. Maar nooit rechtstreeks, het gaat allemaal met kleine insinuaties, veel 'dog whistles' en veel geklaag over de 'linkse media', die nooit het hele verhaal vertellen. Nee, dan moet je bij de sociale media zijn, zegt Leon, daar hoor je nog eens wat. En op GeenStijl, daar kijkt hij elke dag naar.

Er wordt wat gekletst over Joe Biden, gemeenzaam Joe genoemd, die erg oud is en hoe moest dat dan met het debat waar hij anderhalf uur moest staan? Ik dacht dat het een debat was tussen twéé oude mannen.

En zo sukkelt het maar door, oude witte mannen over witte mannen, gesponsord door andere witte mannen, op een van de media die ze zo verafschuwen.

Ik hoor altijd dat we naar alle meningen moeten luisteren, dat we niet in onze bubbel moeten blijven. Doe ik dat een keer, hoor ik weer een eenzijdig, kritiekloos verhaal, want Harry Mens weet niet eens wat kritisch interviewen is. Dat hoeft ook niet, want hij nodigt alleen maar mensen uit die het met hem eens zijn. Hé, waar ken ik dat van? Oh ja, Fox News natuurlijk. Mens heeft zijn eigen uurtje Dutch Fox News.

En Leon? Hij steunt iemand die racistisch en antisemitisch is, die ene oude witte man dus. Wat verwacht hij daar nou van? Ik dacht dat Joden een aangeboren antenne hadden om te weten wie je wel en niet kunt vertrouwen. Niet allemaal dus.

Dat begrijp ik niet. Misschien nog wel van de jongste generaties, maar Leon is babyboomer en kind van survivors, die moet dat toch meegekregen hebben? Of is het een soort afzetten tegen de 'elite', die het allemaal zo goed weet? Ja, zij weten veel, natuurlijk niet alles, maar ze checken de feiten en luisteren naar wetenschappers. En het belangrijkste: ze nuanceren en denken ook nog zelf na. Kun je daar jaloers op zijn? Het lijkt er wel op bij Leon.

Hij is als Jood de buitenstaander en in plaats van dit als zijn kracht te zien, slijmt hij met mensen als Mens, en met media als de Telegraaf en GeenStijl. Hij wil zó graag bij de elite horen, maar die ziet hem niet staan. Zie Trump. En je ziet hoe gevaarlijk dat kan zijn: uitsluiting.

Als brave meisjes als Famke Louise worden weggezet als dom en achterlijk, helpt het niet om ze uit te lachen. Dat begreep Diederik Gommers goed, hij ging met haar in gesprek. Dan kun je zo iemand (en hopelijk ook haar miljoen volgers) uitleggen wat er echt aan de hand is. En haar waarschuwen voor de viruswaanzinnigen.

Maar hoe kun je Leon de Winter ervan overtuigen dat het gevaarlijk is achter iemand aan te lopen die de democratie langzaam uitholt? Verwijzen naar de jaren dertig van de vorige eeuw? Of naar de vrienden van Trump, die allemaal echte dictators zijn? Ingegraven in hun eigen gelijk, bereik je zulke mensen niet.

In zijn postuum verschenen De laatste lezing. Hoe het verder moet met Israël zegt de eind 2018 overleden Amos Oz dat je daarvoor “genezende taal” moet gebruiken, waarin je zegt: “Je hebt pijn. Ik weet het. Ik heb ook pijn. Laten we naar een oplossing zoeken.” Dat zou in Israël moeten gebeuren, maar ook hier is begrip nodig om de steeds breder wordende kloof tussen mensen te dichten.

Oz citeert de Amerikaanse president Truman: “Als een man in het Oval Office begint te denken dat hij de machtigste vent ter wereld is, dan verkeert die vent in grote, grote moeilijkheden, en datzelfde geldt voor het land, en voor de wereld.”

Oz zegt dat Truman wist dat zijn enige echte macht eruit bestond dat hij anderen ervan kon overtuigen dingen te doen waarvan ze diep in hun hart wisten dat die gedaan moesten worden, maar waar ze geen zin in hadden. “Een betere manier om de vrede te bewaren is er niet”, zegt Oz.

Dat is het ware leiderschap, en bij Rutte ontbreekt het aan die overtuigingskracht, hij roept teveel: eigen verantwoordelijkheid. Maar daar hebben veel mensen nu juist geen zin in, om zelf een mondkapje op te zetten en geen feestjes te vieren.

Als kind dacht ik dat het fijn zou zijn om volwassen te zijn, want dan kon je zoveel snoep kopen als je wilde. Ik houd niet eens meer van snoep, maar veel mensen dus wel. Ze hebben geen zin om te stoppen, al is het voor hun eigen bestwil. Daarom hebben wij allemaal regels nodig om gezond te blijven.

Mosjé had daar ook ervaring mee, met een hardnekkig volk, en hij legde het regels op. Dezelfde regels die ook nu nog verstandig zijn. Het zou goed zijn als Rutte eens net zo razend zou worden als hij mensen zag dansen. Weliswaar zonder het gouden kalf, maar net zo gevaarlijk.