Wat een treurig verhaal weer in NRC. Psychiater Esther van Fenema ziet in deze sombere tijden veel onthechte, vertwijfelde, verwarde mensen “ten diepste op zoek naar een gevoel van hechting en veiligheid.” Dat lijkt me logisch, de gehechte mensen zonder twijfels en verwarring gaan niet naar de psychiater. Maar ze ziet ze ook buiten haar spreekkamer. “Psychotische overtuigingen lijken het nieuwe normaal te worden”, zegt ze. Ze citeert psychoanalyticus Otto Kernberg, volgens wie wij leven in een psychotische persoonlijkheidsorganisatie, met ernstig gestoorde realiteitstoetsing.

Er worden nog wat andere wetenschappelijke onderzoeken aangehaald waaruit blijkt dat we meer risico lopen op psychotische belevingen als we ons buitengesloten voelen. En dan gaan mensen zich “nieuwe joden” noemen, volgens Van Fenema. Alsof je slecht voelen daarvoor een excuus is! Ze vergeet ook de rol van de ophitsers en manipulators van extreemrechts, die mensen graag een slachtofferrol aanpraten, en antisemitisme als al dan niet verborgen agenda hebben.

En dat allemaal naar aanleiding van de 'Fakkelman', die Sigrid Kaag belaagde. Een ernstig incident, net als andere incidenten (denk aan de aanvallen op het Amsterdamse Joodse restaurant). Deze personen zijn inderdaad in de war, maar Van Fenema betrekt dit op onze hele samenleving en legt de reden uit: “De behoefte aan warmte van ergens bij horen en samen voor een mooi doel strijden.” Dat bereik je niet door angst te zaaien en je antisemitisch te uiten (wat de Fakkelman ook eerder deed).

De anti-vaxxers hebben de mond vol van liefde en vrijheid, en het gebrek aan democratie. Niet toevallig hebben (extreem)rechtse politieke partijen die woorden ook in hun naam. Hoe harder er om vrijheid wordt geroepen, hoe minder deze mensen anderen hun vrijheid gunnen.

Esther van Fenema doet net alsof heel Nederland psychotisch is, in plaats van een heel klein groepje met een wat grotere groep ontevredenen er omheen. Zonder de emoties die leven te ontkennen, is dit behoorlijk gevaarlijk. Nooit gehoord van mensen de put in praten, demotiveren, een slachtoffergevoel aanpraten? Leuk als je zo'n psychiater treft.

De meeste mensen mopperen natuurlijk af en toe. Maar net als de mevrouw achter de kassa van de Bruna, die opeens zei dat ze heel hard wilde gaan schelden op een lastige klant, maar meteen weer meelachte toen ik een grapje maakte, zo maakt haast iedereen er het beste van. Laten we zelf warmte uitstralen en de boel opvrolijken in plaats van zo negatief te doen. Dat deed ik ook bij de kapster die mij chagrijnig te woord stond aan de telefoon. Het helpt echt!