In mijn column van 28 februari 2017 schreef ik over de besnijdenis van jongens. Ik was en ben nog steeds tegen. Ik riep medecolumnist rabbijn Nathan Lopes Cardozo, die altijd pleit voor vernieuwing en verandering, op dit ook op te nemen in zijn kruistocht tegen ouderwetse en bekrompen ideeën.
En dus begon ik hoopvol aan zijn laatste column. Oh, hij is dus ook tegen? Nou nee, integendeel, hij is een absolute voorstander van het besnijden van babyjongetjes. Anders gaat het hele jodendom verloren, met Israël erbij. Alleen als je lijdt en tegenslag ervaart, kun je groeien en daar hoort de besnijdenis dus bij. Toe maar, wat een doemscenario.
Ik krijg medelijden met de jongens die zulke ontaarde ouders hebben dat ze onbesneden zijn. Maar wacht, geen enkel Joods meisje is toch besneden? Ontaarde ouders, teloorgang van het jodendom? Cardozo vergeet iets, namelijk de helft van de (Joodse) wereldbevolking. Die zijn volgens Cardozo geen tweederangs burgers, maar hoe ze zonder besnijdenis een betekenisvol leven kunnen hebben, legt hij niet uit.
Terecht wijst hij een leven zonder inhoud, alleen gericht op ‘genieten’ af. Maar als je Joods leeft, heb je ook nog een ander doel: tikoen olam, de wereld zo goed mogelijk maken. Wat een opdracht! Alleen, moet je daarvoor besneden zijn? En dat ongevraagd? Cardozo zegt dat we een kind ook niet vragen om geboren te worden, wat nog veel erger zou zijn dan dat ene sneetje. Ja, geboren worden en een leven lijden vol pijn en ellende is natuurlijk vreselijk. Het is dan hier in het westen ook nauwelijks een rationele keuze om een kind te willen.
Tenminste, dat heb ik zo ervaren. Het was een innerlijke drang, een gevoel dat niet te beredeneren was. Als dat wel zo was geweest, had ik er waarschijnlijk niet voor gekozen, immers: je kunt je kind geen leed besparen. Ik ken genoeg mensen die daarom geen kinderen wilden na de Sjoa. Maar misschien wilde ik ze daarom júist. Ook niet rationeel gedacht, natuurlijk, maar wat een verrijking van mijn leven is het nog steeds, zeker nu er kleinkinderen zijn.
En is de besnijdenis dan wel rationeel? Bij Cardozo lijkt het erop, het Joodse volk moet blijven voortbestaan voor een hoger doel. Maar dat is niet rationeel, het is een oude gewoonte, uit tijden zonder kennis van DNA en alle andere technologie die het mogelijk maakt om te weten waar je bij hoort. En vooral, het is een seksistisch ritueel, dat de helft van de Joden uitsluit.
Wie zoals Cardozo pleit voor vernieuwing, zou juist dit ritueel kunnen veranderen. Niet om gehoor te geven aan antisemieten die er een reden in zien om antisemitisch (en anti-islamitisch) te zijn, maar om het Verbond te symboliseren met een ritueel voor iedereen.
In de crèche van mijn kleinzoon hebben ze ook een ritueel. Als je vier wordt en oud genoeg bent om naar de basisschool te vertrekken, gaat de kleuter, omringd door alle kindertjes en juffies die een mooi lied zingen, onder een met bloemen versierde poort door, op naar een nieuwe wereld. Wat zijn ze dan trots en blij. En de (groot)ouders ook.
Zo eenvoudig kan het dus zijn, een ritueel zonder bloed of huilende baby’s.
