Van de World Union for Progressive Judaism krijg ik de dagelijkse updates over de oorlog in Oekraïne. Er is al veel geld opgehaald en nu, in de week voor Pesach, riepen ze op om een bietje toe te voegen aan de sederschotel, om solidariteit te tonen met de Oekraïners. Borsjt, bietensoep, is het nationale gerecht. Een bietje is een krachtig symbool van solidariteit, schreef rabbijn Igor Zinkov, die zowel in Oekraïne als in Rusland familie heeft.
In De Nieuwe Hagada hebben wij in 2012 al een bietje op de sederschotel gelegd, als vegetarische vervanging voor het botje. Het sap ervan lijkt op bloed, dus is het ook een mooi symbool voor het bloed van de bokjes dat de Joden aan de deurposten smeerden om de doodsengel voorbij te laten gaan. Nu lees ik in de update dat selek het Hebreeuwse woord is voor biet. Het lijkt op yistalkoe, terugtrekking. Je kunt het bietje toevoegen na de maror en het volgende zeggen: “Laten we bidden/hopen dat al onze vijanden, die ons willen verslaan, zich terugtrekken en dat wij de weg naar de vrede kunnen inslaan.”
Marcia Falk, professor, dichteres en kunstenares, heeft dit jaar een eigen Haggada (met bietje) uitgegeven, Night of Beginnings. Het is een mooi uitgegeven boek met haar eigen tekeningen van bloemen en planten. Bijzonder is dat ze het héle Exodusverhaal heeft toegevoegd met haar eigen kavanot, overdenkingen. Ze heeft ook alle berachot poëtisch hertaald, erg mooi, maar het is soms moeilijk er de traditionele tekst in te herkennen. Zo is de beracha voor het aansteken van de kaarsen in het Engels: “May the lights of Shabbat and Pesach awaken the light within and reveal the way to freedom.”
Falk benadrukt dat onze vrijheid relatief is en altijd onder druk staat. Deze seder voelen we dat extra. Ook vraagt ze zich af in hoeverre geweld geoorloofd is, naar aanleiding van onze redding bij de Rode Zee, terwijl de achtervolgende Egyptenaren daar verdronken. Ook een actueel thema dat we aan de sedertafel kunnen bespreken.
Ik denk in deze dagen aan de mensen van de sjoel in Kamenets, die ik ontmoette tijdens de Oekraïnereis in 2018. Ze hadden de Nederlandse vlag uitgestoken en de kinderen hadden challes voor ons gebakken. Ze waren vrolijk en optimistisch. Laten we hopen dat ze volgend jaar Pesach in vrijheid kunnen vieren.
