De populisten hebben het steeds over de Nederlandse identiteit die wordt bedreigd. Door wie? De islam, de asielzoekers. Ze klemmen zich vast aan een Nederland als een soort Volendam met alleen autochtonen, liefst allemaal gelijk gekleed, mannen en vrouwen apart – die klederdracht was toch eigenlijk wel een goed idee –, dus geen gender neutrale onzin.
De mannen gaan braaf uit vissen en de vrouwen troggelen de toeristen geld af met goedkope rommel made in China. Ja, buitenlanders zijn welkom als toerist, maar moeten na een paar dagen wel weer oprotten. Ze zijn keurig katholiek en de jongens die niet uit vissen gaan, maken mooie muziek, die door de andere Nederlanders hoog wordt gewaardeerd.
Een knus dorpje, waar de tijd heeft stilgestaan. Net als op het eiland Marken, waar helaas een dam de toegang wat gemakkelijker heeft gemaakt. Als echt eiland hadden ze nog beter hun identiteit kunnen bewaren.
Is dat het echte Nederland? Nou, al jaren niet meer, zeg maar eeuwen. Daar kunnen wij Joden van meepraten, wij waren ooit de vreemdelingen die de rust kwamen verstoren.
Praten over identiteit schept altijd verwarring, want iedereen verstaat er wat anders onder. Degenen die het hardst schreeuwen, jutten anderen op mee te schreeuwen dat 'onze' identiteit verloren gaat. Maar het was nooit knus in Volendam en Marken, er was net als overal geroddel, groepsdwang, uitstoting van homo's, ongehuwde moeders en andersdenkenden.
Ik ben op een Frans strand eens uitgescholden voor “sale étrangère” toen ik een vervelend jongetje tot de orde riep. Dat was een eye opener, hee, zo ver gaat het, ook als witte, toen nog redelijk blonde, Europese ben je niet gewenst.
Maar het is een illusie, dé Nederlandse identiteit met alleen 'echte' Nederlanders. Of Frankrijk met alleen 'echte' Fransen, enzovoort.
Ik denk maar weer aan de beroemde schijf van vijf, opgesteld door Ido Abram om de Joodse identiteit in kaart te brengen. Daar heb ik veel aan gehad. De indeling van de schijf staat niet vast, alles verandert voortdurend. Ik schreef er al eerder over.
Dat is juist het mooie, dat je identiteit niet vaststaat. Logisch, je verandert zelf toch ook voortdurend: van baby, kind, puber naar volwassene. De wetenschap heeft vastgesteld dat onze hersenen in de puberteit nog niet volgroeid zijn, dus dat we dan anders reageren. En anders zijn. En dan nog, als volwassene voel je je soms nog kind of juist heel oud. En dat vinden we normaal, maar o wee als anderen met een andere cultuur het anders beleven.
Er was weer eens discussie over de mensenrechten, dat die typisch westers zouden zijn. Onzin, zeggen de mensen van wie die rechten worden geschonden, en daar ben ik het mee eens vanuit mijn veilige positie hier in Nederland. Maar als er dan iets gemeenschappelijks moet zijn, dan zou ik de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als uitgangspunt nemen. Ons menszijn als identiteit, niet de kleur of de gebruiken, zelfs onze gerechten niet (die ook voortdurend veranderen), noch de taal, denk aan alle verschillende dialecten in Nederland. Dit is wat extreem gesteld, het is logisch dat je je op de ene plek beter thuis voelt dan op de andere. Waren we niet allemaal op zoek naar onze roots? Als Joden weten we dat maar al te goed, we waren vluchtelingen uit Egypte, op zoek naar het beloofde land. Dat viel uiteindelijk natuurlijk ook tegen, er is geen paradijs op aarde, maar er wordt ons steeds op het hart gedrukt vluchtelingen welkom te heten, omdat wij dat zelf waren.
Dat lijkt me een beter uitgangspunt dan hameren op een eigen identiteit die nooit vaststaat, maar altijd blijft veranderen.
