Wie zou ik de prijs voor de handigste Israëlische politicus geven? Mijn antwoord zal de lezers verrassen. De winnaar is: de 56-jarige Avigdor Lieberman, de minister van buitenlandse zaken en leider van de Israël Beiteinu-partij. Waarom valt mijn keus op hem? Terwijl Netanjahoe zijn afkeer van de Amerikaanse vredesbemiddelaar John Kerry nauwelijks voor zich kan houden en de minister van economische zaken Bennett in Kerry een messiaans bevlogen antisemiet ziet, heeft Lieberman het voor Kerry opgenomen.
Bennett kreeg van de vuurspugende Lieberman de volle laag. In zijn grootsheid heeft Lieberman de Amerikaan geprezen voor diens pogingen Israël en de Palestijnen naar een vredesakkoord te leiden. Dat Israël niet al de ideeën van Kerry hoeft te omarmen, spreekt volgens Lieberman voor zich. Kerry moet blij geweest zijn van de bescherming die hij kreeg van een minister die bekendheid geniet als een wispelturige havik. De woordvoerder van het State Department was er als de kippen bij om Lieberman te prijzen. De in Moldavië geboren Lieberman heeft een wit voetje gehaald in Washington en dat kan een opstapje zijn naar een hogere positie in de Israëlische politiek. Naar het premierschap wel te verstaan, en dan is een welwillende glimlach uit Washington niet alleen van harte welkom maar ook nuttig.
Lieberman ziet zichzelf als opvolger van premier Netanjahoe. Niet aan het hoofd van Likoed, maar wel als leider van zijn ‘Russische’ partij in het Joodse land. Ik zie zijn toenadering tot Kerry als een aanwijzing dat Lieberman voorzichtig, maar wel heel duidelijk naar het midden van het Israëlische politieke krachtenveld opschuift. Lieberman en de grote meerderheid van zijn electoraat kunnen niet tot het blok van de messiaanse zionisten worden gerekend. De ondeelbaarheidsgedachte van Erets-Israël, het land van Israël, is hem vreemd, evenals het aanleggen van tefillin. In hem woont wel racistische haat van de Palestijnen (Arabieren) die gepaard gaat met een wonderlijke realiteitszin. Hij is niet tegen een territoriaal compromis met de Palestijnen, met dien verstande dat hij in een vredesregeling de driehoek, met als epicentrum de grote Israëlisch-Palestijnse stad Umm-el Fahum, wil overdragen aan de Palestijnse staat, in ruil voor Israëlische gebiedsuitbreiding op de Westelijke oever van de Jordaan. Lieberman wil in feite een miljoen Israëlische Palestijnen lozen en ook door het verhogen van de kiesdrempel verhinderen dat er Arabische partijen in de Knesset komen. Of althans zo weinig mogelijk. Voor hem zijn de Palestijns/Arabische leden van de Knesset handlangers van Palestijnse terreur tegen Israël.
Het zijn ideeën die de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, naar ik aanneem, niet aanstaan. Maar toch kan diezelfde Lieberman een sleutelrol spelen als de Amerikaan met zijn principevoorstel voor een Israëlisch-Palestijnse vrede komt. Het ziet er naar uit dat Kerry eind maart zijn document aan premier Netanjahoe en de Palestijnse president Mahmoed Abbas zal presenteren. Dit document heeft de potentie een breuk te veroorzaken in de coalitieregering van Netanjahoe, omdat er principes in staan die voor een deel van Likoed en de Israël Huis-partij van Bennett onaanvaardbaar zijn. Dat is een gouden kans voor Lieberman om zich als staatsman op te werpen, door het uitwerpen van een reddingsboei naar Netanjahoe. Lieberman zal stokstijf in de regering blijven zitten en hoogstwaarschijnlijk ook de toetreding van bijvoorbeeld de Arbeidspartij mogelijk maken. Achter de beleefde benadering van Kerry schuilt naar mijn idee een goed uitgedokterde politieke strategie.
Lieberman kan de man zijn die Israël de weg zal wijzen naar een oplossing met de Palestijnen en daardoor Israëls internationale positie verbetert. Als minister van buitenlandse zaken moet hij ondertussen beseffen hoe delicaat Israëls internationale situatie is. Iedere ochtend leest hij de telegrammen van Israëls ambassadeurs, waardoor hij zich bij het genot van een kopje koffie een beeld kan vormen van het kille internationale klimaat waarin Israël zich moet bewegen.
