Boekenrubriek

Ludy Giebels: Jacob Israël de Haan in het Palestijnse labyrint (1919-1924)
Verschenen bij Amsterdam University Press (ISBN: 9789048563838)

Over het leven van deze in 1924 in Jeruzalem vermoorde schrijver en dichter zijn al eerder biografieën verschenen, van Jaap Meijer en Jan Fontijn. Giebels gaat in haar boek vooral in op de laatste jaren van De Haan toen hij in Jeruzalem woonde. In die jaren was De Haan correspondent voor het Algemeen Handelsblad en zijn feuilletons zijn al in 1925 onder de titel Palestina uitgegeven, gevolgd door verschillende nieuwe publicaties van zijn feuilletons, ook van Ludy Giebels.

En als u zich nog meer in het werk van De Haan wil verdiepen, lees dan ook zijn Kwatrijnen, bijvoorbeeld in de uitgave van De Verbeelding uit 1994. Giebels, bij uitstek een kenner van het werk en het leven van De Haan, heeft over diens laatste jaren een goed gedocumenteerd, belangrijk boek geschreven. 

Lees kwatrijnen en andere boeken van de Haan helemaal gratis op www.joodsebibliotheek.nl

Beeld: Amsterdam University Press

Józef Wittlin: Mijn Lwów
Uitgeverij Van Oorschot (ISBN 9789028243064)

De Poolse auteur Józef Wittlin is een herontdekte schrijver. Eerder al, in 2020, verscheen de Nederlandse vertaling van zijn boeiende roman Het zout der aarde, die zich afspeelt aan het begin van de Eerste Wereldoorlog.

En nu is bij uitgeverij Van Oorschot Mijn Lwów verschenen, eveneens uit het Pools vertaald door Dirk Zijlstra. Wittlin had in 1940 de wijk genomen naar de Verenigde Staten en schreef daar in 1946 Mijn Lwów. Al in het begin van zijn boek schrijft hij: "We hebben geen heimwee naar Lwów na al die jaren van afwezigheid maar naar onszelf in Lwów."

Het in een prettige, soms zelfs op licht ironische toon geschreven boek; het leest ook zo, als een persoonlijk relaas. Tegelijkertijd komt al lezende het Lwów van vóór 1940 voor onze ogen tot leven. 'Józef Wittlin en een verloren stad’ luidt de titel van het verhelderende nawoord van Jan Paul Hinrichs. Hinrichs noemt Mijn Lwów terecht een "danse macabre" om een stad die Wittlin in het verre New York "mentaal niet meer wil verlaten."

Beeld: Uitgeverij Van Oorschot

Uwe Wittstock: Marseille 1940. De grote exodus van kunst en literatuur,
Uitgeverij Cossee (ISBN 9789464521702)

Uwe Wittstock kunt u kennen van Februari 1933, de winter van de literatuur, zijn boek over de vele schrijvers die zich toen voor de vraag gesteld zagen welke gevolgen de machtsovername van Hitler voor hen zou kunnen hebben. In 1940 was het een andere vraag, een vraag van lijfsbehoud. Velen hebben toen geprobeerd via het Frankrijk van maarschalk Pétain alsnog aan Hitler te ontkomen. Over hen en over Varian Fry, de Amerikaanse journalist die hulp bood bij hun vlucht voor de nazi’s, gaat het nieuwe boek van Wittstock, Marseille 1940, De grote exodus van kunst en literatuur, eveneens uitgegeven bij Cossee en weer vertaald door Michel Bolwerk.

Wittstock weet door zijn gedegen onderzoek en door zijn caleidoscopische wijze van schrijven de vele gebeurtenissen helder over het voetlicht te brengen. Veel schrijvers die de weg naar de vrijheid zochten, vooral via Marseille en een moeizame looproute door de Pyreneeën, passeren in dit boek de revue. Ik kan er slechts enkelen noemen: Hannah Arendt, Lion Feuchtwanger, Heinrich Mann, Franz Werfel.

Bij Cossee is enige tijd geleden tevens de Nederlandse vertaling uitgekomen van het boek van een medewerker van Varian Fry, Lisa Fittko: Vlucht over de Pyreneeën, Mijn tocht met Walter Benjamin. Een van de hoofdstukken van haar boek gaat over Walter Benjamin, die zich na de tocht door de Pyreneeën in Port-Bou alsnog van het leven beroofde. 

Beeld: Uitgeverij Cossee