Themadag: Jiddisje Mama

De Jiddisje mama: wie kent haar niet? Joodse moeders zijn geliefd, maar ook bekend als (over) beschermend en zelfs ietswat dominant. Tijd om de vrouw des huizes onder de loep te nemen:
Wat typeert de Jiddisje mama? En welke (psychologische) effecten hebben die kenmerken op de relatie tussen ouder en kind?
Op 20 juni 2021 heeft Crescas in samenwerking met JMW het evenement 'Onze Jiddisje Mama' georganiseerd. Een themadag vol lezingen en workshops.

Het programma behelsde de volgende onderdelen:

• Plenaire openingslezing door Iki Freud: ‘Dominante Joodse moeders: mythe en werkelijkheid’

• Gaby Schrijver: Positieve (Joodse) opvoeding – wat is dat?

• Pauze-sessie: ‘De Jiddisje Papa’ – een luchtige intermezzo met Joris Beulink en Asjer Waterman

• Ruben Verhasselt: Jiddisje mama’s in het Jiddisje lied

• Irene Zwiep: Jiddisje mama’s in de Bijbel

• Mini concert: Mirjam van Dam

• Joyce Antler: ‘You never call, you never write: The Jewish mother and the Media' (Engels)

De sprekers over hun lezing:

De plenaire openingslezing 'Dominante Joodse moeders: mythe en werkelijkheid' wordt gegeven door psycholoog en psychotherapeut Iki Freud. Over haar lezing zegt Iki Freud:

De 'Jiddisje mama' is een cliché, maar zoals bij ieder cliché bevat het een kern van waarheid. De term is op zijn minst dubbelzinnig. Het is liefdevol bedoeld, maar er schuilt ook een verwijt in: ‘Laat mij alsjeblieft een keer met rust, je liefde benauwt me’. Het gaat bijna altijd over de rol van de moeder, die in de opvoeding centraal staat en waardoor zij van alles de schuld krijgt. Maar het is ook zinvol om ons nader in de rol van de vader te verdiepen. Wat kan híj doen en bijdragen om het evenwicht in het gezin te herstellen als dat nodig is?

Ik zal ook een paar voorbeelden uit de literatuur noemen, waaruit blijkt dat het verschijnsel overbezorgde en overmatig beschermende moeder tot hilarische maar ook tot serieuze werken geleid heeft.

Gaby Schrijver over Positief (Joodse ) opvoeding:

‘Geef kritiek zonder gemeen te worden, prijs zonder oordeel, word boos zonder pijn te doen, erken gevoelens zonder deze te beoordelen’. Dat was het uitgangspunt van Haim Ginott (1922-1973), een bekende Israëlische (kinder-) psycholoog en psychotherapeut en één van de grondleggers van de positieve opvoeding. Zijn doel: kinderen leren op zichzelf te vertrouwen om zo meer zelfvertrouwen te ontwikkelen. Want als kinderen zich goed voelen, zullen zij zich ook goed ontwikkelen. Ook onze Joodse traditie zit vol met ‘tips’ voor een positieve (Joodse) opvoeding.

Dat, gevoegd bij mijn eigen ervaring als leraar in het Joodse en reguliere onderwijs en kindercoach en mijn eigen visie op Joodse opvoeding is de basis voor mijn verhaal met alle ruimte voor uw inbreng en vragen.

Irene Zwiep over Jiddisje mama's in Tanach:

Jiddisje mama's in Tanach zijn behalve moeder in de regel ook echtgenote. Die dubbelrol leidt nog wel eens tot een potentieel loyaliteitsconflict. De gemiddelde bijbelse heldin heeft haar prioriteiten gelukkig helder op een rijtje: alles voor het nageslacht, desnoods dwars tegen vaders wil en de goddelijke wetten in. Moeders door roeien en ruiten zijn het, maar hoe moeten we hun dubbelzinnige rol nu precies lezen?

Ruben Verhasselt over Jiddisje mama’s in het Jiddisje lied:

Wie kent het niet: het lied A Jidisje mame? Het lijkt het ultieme loflied op het godsgeschenk dat de Joodse moeder is. Maar in feite vertelt de tekst weinig over de Jiddisje mama zelf. Daarvoor kunnen we beter andere liederen beluisteren, zoals het beeldschone Afn weg sjtejt a boim. Ook uit de liederen die de Jiddisje mama zong voor haar kinderen kunnen we informatie halen: wat voor toekomst voorzag ze voor haar zoons en voor haar dochters? Uiteraard zal blijken dat de ene Jiddisje mama de andere niet is!

Joyce Antler about her lecture: ‘You never call, you never write: The Jewish mother and the Media'

The Jewish Mother is one of the best-known figures in popular culture. This talk traces the evolution of the “Yiddishe Mama” as popularized by Sophie Tucker and Gertrude Berg’s “Molly Goldberg,” to the colossal “monster” mother mocked by Philip Roth and Woody Allen, through present day re-interpretations by feminist scholars and comedians. Continually reinvented, the nagging "Jewish mother"–like today’s intrusive "helicopter mother”–provides a unique lens with which to examine cultural views about mothers and ourselves.