Er is al een zeer lange periode verstreken sinds mijn vorige bespreking van een 'Joodse' CD die daartoe belangrijk genoeg was. De meeste producties op 'mijn' terrein zijn niet vanuit Israël in de spaarzame platenzaken hier beland. Ook de onderhavige CD van de zangeres Mara Aranda en de groep Sefarad komt niet uit Israël maar uit Sefarad zelve, ofwel uit Spanje.

Na de dood van Franco hebben vele Spaanse musici zich naast hun eigen folklore ook voor de Spaans-Joodse cultuur geïnteresseerd, daarmee teruggrijpend op het España van de Tres Culturas van de Middeleeuwen: van moslims, Joden en katholieken.

Deze CD, die zich vooral richt op de traditionele, lange oude ballades uit het Spaanse Valencia en Tetouan in Marokko, is tot stand gekomen met de hulp van Shoshana Weikh Shahak, de Israëlische verzamelaarster van liederen, die veel veldwerk heeft gedaan bij oudere sefardische dames in bejaardenhuizen. Je kunt haar vergelijken met Alan Lomax, Ate Doornbosch en Cecil Sharp. Zij heeft er voor gezorgd dat menig, thans bekend Ladino lied weer op het repertoire is gezet, onder andere met haar eigen groep Arboleras en een hele serie opnames op CD, waarop de liederen van Marokko, Turkije en het Griekse eiland Rhodos in originele versie te beluisteren zijn, gezongen door de oude dames zelf, in hun huiskamer.

Het bijgevoegde, onontbeerlijke kleine-letter-boekje bevat niet alleen de Haketia* teksten en vertalingen in het Engels, maar ook drie inleidingen: over de Joodse geschiedenis van Valencia vanaf de Romeinse tijd, over Tetouan en de Joden van Marokko en Weikh Shahak opent met een toelichting op de door Mara Aranda gekozen liederen, die in Spanje veelal verdwenen zijn, maar in de Joodse traditie voortleefden.

De naam Mara Aranda kwam mij vaag bekend voor en even googlen leverde mij de reden op: zij maakte deel uit van de vermaarde groep L’ham de Folc en bracht ook de prachtige CD Aman Aman uit en het Al Andaluz project. Ik denk dat ik haar zelfs op een Joods muziekfestival gezien heb.

Mara Aranda en haar groep Sefarad sluiten aan in de lange rij volgelingen van de Catalaan Jordi Savall en zijn groepen Hesperion XX/XXI. Het ensemble gebruikt dan ook middeleeuwse en renaissance instrumenten naast de Arabische: de theorbe en de viola da gamba naast de ‘oud en de ney. Ook is de zangstijl beïnvloed door die van Monserrat Figueras.

De sublieme opnames gaan vergezeld van een fraai geïllustreerd boekwerkje dat uitermate belangrijk is voor het begrijpen van dit bijna verdwenen materiaal.

• Haketia is , eenvoudig gezegd, de Marokkaanse variant van het Ladino ofwel Judeo-Español.

En el corazon de Marruecos
Mara Aranda / Sefarad
label SGAE
distributie: Harmonia Mundi, Van Diemenstraat 158, 1013 CN Amsterdam