In mijn buurt, bij Emek Refaiem, hebben veel huizen kleine of grote ‘chanoekahuisjes’ bij de ingang staan – op een muurtje geplaatst of opgehangen aan de schutting. De oorspronkelijk uit Duitsland afkomstige oude meneer Emanuel (vader van de ontwerper van de bekende kleurige Emanuel Judaica-voorwerpen), heeft een heel industrieel apparaat gemaakt, een cirkelvormige koperen houder waarin de lichtjes staan, met een tegenwicht als balans, die als een schijnbaar perpetuum mobile ronddraait boven de poort naar de tuin (aangedreven door een verborgen elektramotortje). Iedere avond verzamelen nieuwsgierige toeschouwers zich rond deze langzaam bewegende chanoekia.
 |  |
Of je Chanoeka nu viert als overwinning op de assimilatie waar de vergriekste Syriërs de Joden toe wilden dwingen, of als lichtfeest, de boodschap is dat het licht het tenslotte wint van de duisternis. Een boodschap die we hard nodig hebben in deze vreemde tijden van Al Qaida, IS, Boko Haram en extremistische Joodse groeperingen als Tag Meïr (‘Prijskaartje’) die zich in Israël bezighouden met het bekladden of in de fik steken van moskeeën en kerken.
De overwinning van het licht werd heel duidelijk gevierd bij een openbare ceremonie, waar twee jeugdige overlevenden van Palestijnse aanslagen een kaars van de chanoekia mochten aansteken: de 13-jarige Naor Ben Ezra, die ernstig gewond werd door het mes van een eveneens 13-jarige Palestijnse jongen. En Tahal Sofer, een meisje van drie, dat gewond raakte door een molotovcocktail die op de Westoever naar de auto van het gezin Sofer werd gegooid. Voor Naor, die binnenkort bar mitswa wordt, was ‘het wonder van Chanoeka’ zijn genezing; beide kinderen werden behandeld op de kinderafdeling van het Hadassa Ein Karem ziekenhuis. Het dertienjarige dadertje, Achmed Manasra, werd eveneens in Hadassa behandeld aan een hoofdwond die hij opliep toen hij vluchtte. Na zijn ontslag uit het ziekenhuis werd hij alsnog gearresteerd, de jongste terrorist ooit (Ik hoop dat hij onder behandeling van een kinderpsycholoog wordt gesteld …).
Er is heel veel geschreven over de diepere oorzaken van de uiterste duisternis van IS en aanverwante Islamistische bewegingen. Dat het te maken heeft met de voormalige kolonisatie door Europese landen; dat de Arabische wereld zich achtergesteld voelt bij en vernederd door het westen; dat het het gevolg van de ‘youth bulge’ zou zijn, het enorme aantal jonge mannen die werkloos zijn en weinig toekomst hebben. Ik zou daar de onderdrukking van vrouwen nog bij willen noemen, en de onderdrukking van natuurlijke seksualiteit voor beide seksen. Al die boze jonge mannen kunnen geen kant op met hun seksualiteit, zo lang ze geen geld hebben om te kunnen trouwen, een vrouw te onderhouden. Waar Eros niet mag zijn, komt Thanatos tevoorschijn. De verwrongenheid van de seksualiteit in patriarchale moslimgemeenschappen wordt duidelijk als je kijkt naar de bonus van 72 maagden die beloofd wordt aan de shaheed, de martelaar/terrorist. Vrouwelijke shaheeds daarentegen, wacht een andere beloning: ze mogen hun eigen echtgenoot kiezen (!).
Ik denk dat het licht van Chanoeka (en van Kerstmis en andere lichtfeesten) pas werkelijk kan zegevieren over de duisternis die de wereld beleeft, als ook vrouwen in de hele wereld een volledig gelijke rechtspositie hebben. Het licht van de chanoekia moet in gelijke mate door vrouwen kunnen worden aangestoken.
Ieder jaar wordt bij de Kotel (de Klaagmuur) aan de mannenkant de officiële chanoekia aangestoken, alleen door mannen. Dit jaar gaf de regering voor het eerst de aanbeveling dat bij door de staat betaalde ceremonies, ook vrouwen worden uitgenodigd. De rabbijn van de Kotel, Rabinovitch, had ‘Women of the Wall’ vorig jaar verboden aan de vrouwenkant een chanoekia aan te steken, want “de Chanoekia aan de mannenkant kan door iedereen worden gezien.” Dit jaar zondagavond werden er drie chanoekiot aangestoken op het plein voor de Kotel: aan de mannenkant stak Netanjahoe onder toezicht van Rabinovitch het eerste licht aan; een eind van de Kotel verwijderd stond een groep mannelijke en vrouwelijke parlementariërs bij een grote chanoekia; aan de vrouwenkant bij de Klaagmuur werden, op verzoek van Rabinovitch, sommige kleine chanoekiot geconfisqueerd door de politie. Maar door gebruik te maken van de parlementaire immuniteit van Ksenia Svetlova, Knessetlid van de Zion Eenheidspartij, slaagden de vrouwen er in een grote chanoekia binnen te brengen. Wie (nog) niet sterk genoeg is, moet slim zijn. Pas als vrouwen ook in spiritueel/religieus opzicht gelijkwaardig aan mannen worden beschouwd, kan in Israël het licht over de duisternis zegevieren. Chanoeka sameach!
