Woensdag 24 juni werd bekend dat de financiële commissie van de Knesset akkoord was gegaan met een belastingteruggave van ongeveer een miljoen sjekel aan Netanjahoe, een belasting die aanvankelijk was geheven op betalingen, diensten en emolumenten die de premier van begin 2009 tot en met eind 2017 had ontvangen. Dit ging onder andere over de renovatiekosten aan de privé-villa in Caesarea, aan tuinarbeid en reparaties aan het zwembad bij de villa. De bekendmaking van dit bedrag op het moment dat er door de coronacrisis bijna een miljoen Israëli’s werkloos zijn geworden en die soms moeite hebben de huur of hun dagelijkse maaltijd te betalen, riep uiteraard verontwaardiging op. Gewone mensen moeten over dat soort emolumenten ook belasting betalen – bijvoorbeeld als je op je werk een dagelijkse maaltijd krijgt of maaltijd vouchers, en dergelijke. (Wil niet zeggen dat iedereen dat ook doet …) De Israëlische editie van Forbes Magazine schat het kapitaal van de Netanjahoe’s op vijftig miljoen sjekel, ongeveer veertien miljoen dollar. Daar valt toch wel een tuinman van te betalen?
De demonstraties in Jeruzalem waren vorige week bijna niet bij te houden. Het begon vrijdagmiddag 26 juni met een anti-corruptie demonstratie van enige honderden mensen bij de ambtswoning van Netanjahoe. Met zwarte vlaggen en borden met de leuze “Crime Minister” en met opvallend veel jongeren die genoeg hebben van koning Bibi en hem oproepen af te treden. Er zou desondanks misschien niet zoveel aandacht aan zijn gegeven ware het niet dat de politie op eigen gezag besloot zeven demonstranten te arresteren, omdat ze niet op het trottoir zouden hebben gelopen en het verkeer hadden geblokkeerd.
Helaas voor de politie was een van de arrestanten brigadier-generaal (bd) Amir Haskel. Haskel heeft zich na 32 jaar dienst bij de luchtmacht toegelegd op onderzoek naar de Sjoa en begeleidt in dat kader ook groepen studenten bij excursies naar de voormalige vernietigingskampen in Polen. Hij is tevens een van de organisatoren van deze anti-corruptie betogingen. Bovendien kwamen er opnames vrij, verspreid via sociale media, die toonden dat het blokkeren van het verkeer pas begon toen agenten vrij agressief tot arrestaties waren overgegaan. De politie wilde de arrestanten alleen vrijlaten op voorwaarde dat ze beloofden zich vijftien dagen niet in Jeruzalem te zullen vertonen en op straffe van een garantiesom van 5000 sjekel. Vier van hen gingen door de knieën, Haskel en twee anderen niet. Deze drie werden geboeid aan handen en voeten voor het District Court gebracht, (vergelijkbaar met de politierechter denk ik), waarna de rechtbank onvoorwaardelijke vrijlating beval.
De 66-jarige, bescheiden oud-generaal Amir Haskel is zo de officieuze leider van het protest geworden tegen de premier die is aangeklaagd wegens verdenkingen van corruptie in drie verschillende zaken. Zelf verklaarde Haskel na zijn vrijlating dat hij iets heel belangrijks had geleerd bij zijn onderzoek naar de Sjoa; allereerst dat de meeste mensen in een noodsituatie de neiging hebben zich afzijdig te houden, en als tweede hoe gevaarlijk die positie van afzijdigheid is. Vandaar dat hij politiek actief is geworden. De beelden van de arrestaties misten hun effect niet: zaterdagavond, na afloop van de sjabbat, was de betoging veel massaler: duizenden mensen met zwarte vlaggen en borden, en niet alleen tégen corruptie en schrijnende economische ongelijkheid, maar ook vóór de redding van de democratie.
Ten slotte zondagmiddag. Vanwege de coronacrisis werd er dit jaar geen Pride demonstratie gehouden, maar een feestelijke rally in het teken van Trots en Verdraagzaamheid in het Independence Park, georganiseerd door het Jerusalem Open House. Vijf jaar geleden werd de zestienjarige Shira Banki, die meeliep uit solidariteit met haar gay vrienden en vriendinnen, door een ultra-orthodoxe man met een mes doodgestoken en sindsdien is de beveiliging toegenomen, zo’n 1200 tot 1400 agenten (m/v) waren op de been. Drie rechtse extremisten van Lehava, een orthodoxe, racistische, anti-Arabieren en anti-LGBT organisatie, waren tevoren opgepakt omdat ze van plan waren de rally te verstoren en werden later op de zondag weer vrijgelaten. Wel waren er opvallend minder gemeentelijke veelkleurige vlaggen op straat – misschien de invloed van locoburgemeester Arieh King, die al gemeentelijke inspecteurs had gestuurd om een groot LGBT-spandoek aan een Amerikaans ambassadegebouw op Agron Street te verwijderen. Amerikaanse functionarissen protesteerden tegen deze inbreuk op hun soevereiniteit.
Ik was zelf niet bij de rally; ik had gekozen om een goede vriend te bezoeken die net een nieuw appartementje had gevonden na een plotselinge scheiding en nu opnieuw vanuit het niets zijn leven moet gaan opbouwen. Met decadente gebakjes van de Franse patisserie Gagou kwam ik hem opvrolijken; mijn sociaal werkster had het gewonnen van mijn politieke activiste. Ik las op Facebook dat de rally was begonnen met een minuut stilte ter herdenking van Shira Banki. Daarna riep de directeur van het Open Huis op tot verdraagzaamheid voor alle mogelijke ‘genders’ en seksuele oriëntaties, en tegen geweld, monddood maken en uitsluiting. Een negenjarig transgender meisje Rena Noldman verscheen met haar ouders op het podium om uit te leggen dat alle mensen verschillend en uniek zijn, en dat een LGBT-persoon dus niet ‘raarder’ is dan iemand anders. Toen ik ’s avonds in de bus op weg naar huis zat, stapten nog steeds vrolijke, kleurig versierde deelnemers met vlaggetjes de bus in.
Ten slotte sprak Netanjahoe op zondag een halve verontschuldiging uit: er was niets mis met de hoogte van zijn belastingteruggave, maar het moment waarop dat gebeurde was niet zo opportuun … En vice-premier Gantz liet horen dat hij, eenmaal premier, de staat niet zou laten opdraaien voor de kosten van zijn privéwoning.
