In mei vonden Israëlische soldaten in Jabaliya, Noord-Gaza, bij het doorzoeken van verlaten huizen op wapens en explosieven, onder een tapijt in een woonkamer een ijzeren luik dat toegang bleek te geven tot een tien meter diepe schacht met een aan de muur vastgeklonken metalen ladder.
Na explosieven die bij de ingang waren aangebracht onschadelijk te hebben gemaakt, werden in een complex van tunnels de lichamen van vier gijzelaars aangetroffen: Itzak Gelernter (58), Amit Buskila (28), Ron Binyamin (53) en Shani Louk (22). Shani Louk, een bezoekster van het Supernova dansfestival, werd bekend doordat haar toen al levenloze lichaam als trofee in de open laadbak van een bestelauto door Gaza werd rondgereden. Een week later werden er in Jabaliya nog eens drie lichamen van gijzelaars gevonden, onder wie Orion Hernandez, de Mexicaanse vriend van Shani Louk.
Aan de omheining rondom kehillat Kol Haneshama hangt een meer dan levensgroot portret van Karina. Zij is een van de vijf door Hamas ontvoerde 'spotters', de vrouwelijke soldaten van een observatiepost op de basis Nachal Oz. Die vrouwen vormden de 'ogen' en 'oren' van het leger, het was hun taak om ieder ongewoon teken van onrust in Gaza door te geven. Dat hebben ze in de dagen voor 7 oktober ook verschillende keren gedaan, maar de (mannelijke) hogergeplaatsten in het Israëlische leger hebben hun waarschuwingen genegeerd. Een tiental dagen geleden is op initiatief van familieleden een video publiek gemaakt die toont wat er op 7 oktober gebeurde met deze ongewapende soldaten.
Je ziet de angstige vrouwen, in pyjama of ondergoed, met bebloede gezichten, zittend op de grond tegen een muur. Terwijl hun handen worden geboeid zegt een van de terroristen tegen het meisje dat hij vastbindt: "je bent zo mooi." Nog onheilspellender is de opmerking van een ander: "dit zijn allemaal vrouwen die nog zwanger kunnen worden." Vijftien vrouwen met dezelfde functie werden op 7 oktober trouwens meteen vermoord. Een andere vrouw, Ori Megidish, werd in oktober in Gaza gered door het leger. Een tweede ontvoerde vrouw, Noa Marciano, werd in Gaza alsnog vermoord door Hamas.
De verbijsterde vraag waar het leger was op 7 oktober en waarom het uren heeft geduurd voordat het tenslotte op de plek van de massamoord verscheen, moet nog steeds worden beantwoord. Benny Gantz, die als oppositieleider deel uitmaakt van het oorlogskabinet, heeft terecht aangedrongen op een diepgaand onderzoek dat niet kan wachten tot het einde van de oorlog.
Het vrijgeven van de video was een laatste wanhopig drukmiddel op de regering om de gijzelaars te redden. Netanjahoe reageerde inderdaad door onderhandelaars met “een verruimd mandaat” (niemand weet hoe verruimd) weer terug te sturen naar de onderhandelingstafel. Maar na gisteravond, de rampzalige uitkomst van de laatste militaire aanval op Rafah om twee militaire commandanten van Hamas te pakken te krijgen, waarbij door een grote uitslaande brand bij tenten waar juist gevluchte Gazanen verbleven zo'n 45 mensen zijn omgekomen – nog los van talloze gewonden – zijn de kansen op een gevechtspauze en uitwisseling van gijzelaars en gevangenen letterlijk in rook opgegaan. En lijkt Netanjahoe alleen nog maar gesterkt te zijn in zijn overtuiging dat Israël moet doorgaan met de oorlog tegen Hamas, hoeveel levens dat ook zal kosten, niet alleen van Palestijnse burgers, ook van jonge Israëlische dienstplichtigen.
In een paginagroot artikel in The New York Times van 25 mei waarschuwt Thomas Friedman dat Netanjahoe geen onderscheid meer maakt tussen Hamas, “een tot massa- moord bereid zijnde islamistische militante beweging die de Palestijnen meer schade heeft toegebracht dan welke andere organisatie dan ook” en de Palestijnse Autoriteit. Hamas is uit is op vernietiging van de staat Israël, terwijl de seculiere, door Fatah geleide Palestijnse Autoriteit nog steeds samenwerkt met de Israëlische veiligheidsdiensten, waardoor verschillende zelfmoordaanslagen zijn voorkomen. Maar Netanjahoe vertrouwt de Palestijnse Autoriteit net zo min als bestuurders in Gaza.
Onder invloed van zijn extreemrechtse regeringspartners Smotrich en Ben-Gvir bereidt hij zich volgens Friedman voor op het vestigen van Israëlische nederzettingen in Gaza, dus op een nieuwe, militaire bezetting. Alsof de Westoever op het ogenblik niet al genoeg ellende oplevert. Ik denk trouwens niet dat Gantz als premier een heel ander beleid in Gaza zou voeren. Maar in ieder geval is die integer, die draagt geen rugzak met drie lopende rechtszaken wegens corruptie.
Ik heb de indruk dat een aanzienlijk deel van de bevolking de oorlog nu niet wil beëindigen, dat is immers precies wat Yahya Sinwar zijn aanhangers heeft voorgehouden (uit een interview in The Wall Street Journal): "Hamas is deze oorlog aan het winnen want Israël zal door internationale druk worden gedwongen een eind te maken aan de grondoperatie" – en dat zal dan weer leiden tot een permanente wapenstilstand. Waardoor de afschrikkingskracht van Israël naar Hezbollah en andere Arabische vijanden ernstig wordt verzwakt.
Je moet Sinwar nageven dat hij een slimmer strateeg blijkt te zijn dan Netanjahoe c.s. Hij heeft zijn jaren in Israëlische gevangenschap besteed aan het leren van Ivriet en het bestuderen van de zwakke plekken in de Israëlische collectieve psyche. Zoals ik eerder schreef hebben de Hamasleiders acht jaar de tijd gehad om hun strategie uit te denken, wapens binnen te smokkelen en een hele ondergrondse militaire basis te bouwen, terwijl Israël onvoorbereid vanuit een totale shock de tegenaanval begon, met als enig doel de militaire macht van Hamas te breken, maar zonder plan voor wat er daarna moest gebeuren.
Intussen wordt er op sociale media in Israël regelmatig gevraagd om donaties voor een betere uitrusting en drones voor gevechtseenheden die nu naar de Westbank of Gaza worden gestuurd. Intussen lees ik dat er onder de reservisten officieren zijn die vertrek naar het buitenland overwegen, vanwege de zware belasting van steeds langere periodes waarvoor ze worden opgeroepen. Op het ogenblik wordt het noorden van Israël onophoudelijk getroffen door raketten van Hezbollah, die hebben geleid tot grote branden in natuurgebieden, ook op de Golan hoogte. De bewoners van het noorden zeggen in een nachtmerrie te leven, ze hebben het gevoel dat de regering hen is vergeten.
In deze situatie zet president Biden Netanjahoe voor het blok door de bekendmaking van details van “Israëls eigen voorstel” voor een uitruil- en wapenstilstandsovereenkomst met Hamas: kiest hij voor vrijlating van de (nog levende) ontvoerde Israëli's, of voor zijn eigen politieke toekomst? Volgens Biden wil Hamas een gevechtspauze. Het voorstel kent drie fasen, eerst een gevechtspauze van zes weken, waarin de uitruil van oudere, zieke en kwetsbare Israëli's tegen dergelijke Palestijnse gevangenen kan plaatsvinden. En het schetst qua tweede en derde fase rooskleurige beelden van “een betere toekomst in Gaza, zonder Hamas” en in de derde fase “heropbouw van Gaza zonder dat Hamas zich kan herbewapenen.” Hoe Hamas er toe wordt bewogen afstand te doen van de macht in Gaza staat er niet bij.
De rechts-extremistische coalitiegenoten van Netanjahoe, Ben-Gvir en Smotrich, hebben al aangekondigd de regering ten val te zullen brengen als dit voorstel wordt aangenomen, maar de twee orthodoxe partijen, United Torah Judaism en Shas, zeggen het voorstel te steunen, want volgens de Joodse traditie is het een verplichting Joodse gevangenen te bevrijden (bijvoorbeeld Talmoed traktaat Avodah Zarah 17b): "Net zoals God het Joodse volk bevrijdt, zo moeten zij hun gevangengenomen broeders bevrijden." De indruk is dat Biden in ieder geval hoopt te komen tot de gevangenenruil van de eerste fase, zodat de algemene stemming wat rustiger wordt en ook Hezbollah minder reden heeft om een groter tweede front in het noorden door te zetten.
Eind van de middag op 3 juni trok er ondanks de hitte (37 graden Celsius) een stoet van zo'n tweehonderd mensen onder leiding van sjeiks, rabbijnen en priesters door het centrum van Jeruzalem als demonstratie van interreligieuze solidariteit met de wens tot beëindiging van de oorlog in Gaza, en als tegenwicht voor de (provocerende) nationalistische Jerusalem Day vlaggenparade op woensdag 5 juni, die door de moslimwijk van de Oude Stad trekt en vaak tot rellen leidt.
De Interfaith mars verliep vreedzaam en eindigde met een concert in het Hartman Instituut, met prachtige middenoosterse muziek door Joden. Arabieren en Druzen, en toespraken of gebeden door vertegenwoordigers van alle religieuze stromingen. Hadassa Froman was er bij, de weduwe van de orthodoxe rabbijn Froman uit Tekoa, die tijdens zijn leven connecties had met imams van Hamas; een Arabische sjeika /vredesactiviste uit Noord-Israël; een schitterende ud-speler die Arabisch zong; twee Grieks- of rooms-katholieke priesters die Hebreeuws zongen; en de altijd inspirerende Conservative rabbijn (v) Tamar Applebaum.
