Dat was me het jaar wel, 2014. En 2015 lijkt niet rustiger te worden, niet in Israël en niet in de rest van de wereld.
Vanaf het begin van het jaar werden vanuit de Gazastrook raketten afgevuurd op Zuid-Israël. In juni escaleerde de toestand, met de ontvoering van de drie Joodse jesjiwastudenten op de Westbank door twee onafhankelijk opererende leden van Hamas. Daarna leefden we hier in een snelkookpan met escalatie op escalatie: de bekendmaking van de laffe moord op de drie jongens, de afschuwelijke ‘wraakmoord’ op het Arabische jongetje Abu Kheidr door Joodse extremisten, anti-Arabische en anti-Joodse rellen in Jeruzalem waarbij voor miljoenen schade werd aangericht aan het traject van de Light Rail, steeds meer raketten op Israël en tenslotte de 50 dagen durende operatie Protective Edge tegen Hamas in Gaza, waarbij Hamas-aanvoerders zich in ondergrondse tunnels verschuilden en de burgerbevolking die bescherming ontbeerde, met alle gevolgen vandien.
Die Gaza-oorlog is voorbij, maar net als in iedere oorlog zullen de door het geweld veroorzaakte trauma’s bij de bewoners van Gaza en van Israël nog lang blijven bestaan. Ook al zijn er tegenwoordig veel meer psychologische methodes om trauma’s te verwerken (cognitieve therapie, EMDR, EFT, [emotional freedom technique] lichaamswerk, eventueel gecombineerd met medicatie), er word je hier gewoon geen tijd gegeven om diepgaand aan trauma’s te werken, want meestal volgt de ene crisis de andere op. Ik heb geen toegang tot de Gazastrook, dus over de trauma’s die de bevolking daar heeft, kan ik niet uit eigen ondervinding schrijven. Over de gevolgen bij de mensen in mijn omgeving wel. Een vriendin van me die ’s zomers gewoonlijk een maand met vakantie gaat naar haar Europese geboorteland, wilde deze zomer niet weg; haar zoon was bij de grens met Gaza gelegerd, bij de ondersteuningsgroepen voor de gevechtstroepen in Gaza. Nadat Protective Edge voorbij was, bleef ze gespannen en had ze slaapmiddelen nodig. Het hinderde haar in haar eigen paramedische praktijk, ze bleef gespannen en snel geïrriteerd. Ze is tenslotte met Chanoeka twee weken bij haar familie in Europa geweest om bij te komen en is net behoorlijk herboren teruggekeerd. Ik heb zelf na de oorlog drie weken doorgebracht in Amsterdam, volop genietend van de rust, van bezoekjes bij familie, eten met geliefde vrienden en vriendinnen, van wandelingen door het Vondelpark en door het Drentse herfstbos. Maar niet iedereen kan zich permitteren de hectiek hier even te ontvluchten.
Volgens een artikel in Ha’aretz van 12 december lijdt een belangrijk aantal van de soldaten die gedurende de Gaza-oorlog Iron Dome bemanden, aan PTSS (post-traumatisch stress syndroom). Het waren twintigers die het ingenieuze anti-raket raketsysteem bedienden, waardoor de inwoners van Israël betrekkelijk veilig konden doorleven en ‘s nachts konden slapen. Ze hadden een enorme verantwoordelijkheid op hun schouders. Als er vanuit Gaza een raket werd gelanceerd, hadden ze een paar seconden om een beslissing te nemen – neerhalen of niet – afhankelijk van de plek waar de raket waarschijnlijk zou neerkomen. Beslissingen over leven en dood van anderen. Ze moesten 24 uur per dag alert zijn en sliepen soms nauwelijks. Een groot deel van de berekeningen waar de raket neerkomt etc. wordt door computers gedaan en werkt automatisch, maar die systemen moeten wel 24 uur per etmaal door tientallen mensen bediend worden. En de soldaten die de afweerraketten afschoten, wisten dat ze het eerste doelwit voor Hamas vormden. Op de foto in Ha’aretz zie je soldaten beschutting zoeken in kuilen in de grond, nadat de afweerraket is afgevuurd. Sommige soldaten hebben naderhand, toen de spanning tenslotte voorbij was, last van trillende handen gekregen, van acute paniekaanvallen, ze hebben kilo’s aan gewicht verloren. Anderen hebben last van nachtmerries gekregen, van slapeloosheid of zijn echt totaal ingestort. Over het algemeen blijken soldaten in gevechtseenheden sneller financiële compensatie en psychologische hulp te krijgen dan soldaten in de ondersteunende eenheden. Ze zijn onzichtbaarder, ontvangen minder warmte en steun van het publiek (die pakjes en voedsel naar de gevechtseenheden brengen) en zijn daardoor ook gevoeliger voor PTSS.
Toch zijn er ook veel lichtpuntjes geweest. Zoals altijd in tijden van oorlog, was er een enorme sfeer van solidariteit en eenheid in Israël. Op de Westbank vonden Israëlische settlers en Palestijnen elkaar in een geweldloze demonstratie tegen de kidnapping. De 17-jarige Mohammad Zoabi, een Arabische Israëli die zich, gehuld in een Israëlische vlag, uitsprak tegen de kidnapping, werd daarna met de dood bedreigd door familieleden. Hij vond een schuilplaats, onderdak en vriendschap bij Kay Wilson,een Israëlische vrouw die zelf ternauwernood een Palestijnse aanslag had overleefd. Inmiddels woont Mohammad, geholpen door zijn Joodse gastvrouw, in de V.S. waar hij veilig is.
Na de moord op het Arabische jongetje Abu Kheidr heeft de Israëlische politie de daders ongewoon snel opgespoord en gearresteerd. De interfaith Hand-in-Hand School waar Joodse en Arabische kinderen samen leren en spelen, is door brandstichters beschadigd, maar daarna trok een indrukwekkende stoet van 2.000 ouders en andere aanhangers van co-educatie door Jeruzalem om te protesteren. Onlangs zijn de leider en belangrijke leden van Lehava, een groep rechtse extremisten die onder het mom van ‘anti-assimilatie’ al jaren racistische anti-Arabische actie voeren, gearresteerd. Twee van die figuren hebben de brandstichting bekend. Twee van de leerlingen (Joods en Moslim) van de Hand-in-Hand School waren zelfs aanwezig op de Chanoekaviering van president Obama (daar zat ook een stukje pesten-van-Bibi bij, vermoed ik). Misschien is er genoeg juridisch bewijs om niet alleen de brandstichters een pittige straf op te leggen, maar de hele beweging te verbieden.
Zojuist is een enorm corruptieschandaal in de Russische partij Jisraeel Beiteinoe (Israël Ons Thuis) ontdekt. Op zich een pijnlijk verschijnsel, maar uitstekend dat het aan het licht is gekomen. Ondanks de enorme spanningen in de maatschappij, de oorlogsdreiging vanuit Hamas, vanuit Hezbollah, en niet te vergeten Iran, is de democratische rechtsstaat nog in werking, al is het zeker niet volmaakt.
Mijn wens voor 2015: dat het licht van de waarheid meer onderhuidse rotzooi naar boven zal brengen en dat de democratische rechtsstaat ook na de verkiezingen fier overeind mag blijven. Omijn.
