‘Vanwege de Zuil van Verdediging hebben we onze bijeenkomst dus verplaatst naar Jeruzalem, buiten bereik van welke lange-afstandsraket dan ook.’
Dit schreef ik vorige week in de laatste alinea van mijn column. Nou, ‘buiten bereik van welke lange afstandsraket dan ook’ bleek niet waar te zijn – een klein uur nadat de sjabbat was ingegaan klonk vrijdagavond het lugubere geluid van het luchtalarm. Voor het eerst was er vanuit Gaza een raket op Jeruzalem afgevuurd, waarschijnlijk een Iraanse Fajr-raket. Ik liep als een kip zonder kop door mijn huis. Er is hier geen schuilkelder en ook geen security-kamer met extra dikke muren. Ik had de deur uit moeten lopen, naar het trappenhuis van de flat en daar onder de trap gaan staan. Je hebt er in Jeruzalem anderhalve minuut de tijd voor, als het alarm klinkt. Dus dat doe ik de volgende keer, die hopelijk niet komt. Ik klopte even later aan bij de buren, een ouder echtpaar op twee hoog, die met de sjabbatkaarsjes aan naar de tv zaten te kijken en me konden vertellen dat de raketten in Gush Etzion en French Hill waren gevallen en gelukkig geen doden of gewonden hadden veroorzaakt. Ik was nog aan het rillen en klappertanden van de schrik, en ze zeiden dat ik altijd naar hen toe kon komen bij een luchtalarm. Daarna was het prettig om in sjoel te zijn, Kol Haneshama, waar ruim aandacht werd besteed aan de situatie en waar speciale gebeden werden gezegd, en kaddisj voor de drie omgekomen mensen in Kiriat Malachi.
Het werd een vreemde sjabbat (17 november), ik had niet zo goed geslapen, met een joggingbroek aan en sandalen naast mijn bed, gereed om meteen de deur uit te kunnen stuiven, maar daardoor werd ik zwetend van de warmte om vier uur ’s ochtends wakker. ‘s Ochtends ging de rakettenregen door, vroeg in de ochtend waren er al 30 afgeschoten. Ik had permanent zachtjes Galgalatz aan staan, de legerzender, want tussen de lichte muziek door klonk om de paar minuten de waarschuwing “tseva adom” met een plaatsnaam erachter: tseva adom be Ashdod; tseva adom be Ofakim; tseva adom be Beer Sheva, enzovoorts. Vrijdagmiddag was het weer raak voor Tel Aviv. Een vijfde Iron Dome anti-raketsysteem is nu opgesteld in het gebied van Gush Dan, in het centrum van Israël, om ‘de stad die nooit slaapt’ te beschermen. Het Israëlische leger meldde op vrijdag ook Hamas’ experimentele ‘drone’-programma te hebben vernietigd. Onder leiding van Iraanse instructeurs waren ze testvluchten aan het uitvoeren met onbemande vliegtuigen om daarmee versterkte doelen in Israël (denk aan de luchthaven, elektriciteitscentrales, benzine-opslagplaatsen) te kunnen observeren en aanvallen.
’s Middags even bij mijn goede Nederlandse vriendin langsgegaan om thee te drinken. Ze had de televisie aanstaan en daar lieten ze om de zoveel tijd zien wat je moet doen bij luchtalarm. En hoeveel tijd je hebt om een schuilplaats te bereiken. In Sderot is dat 15 seconden, in Asjkelon 30 seconden, Asjdod 45, Beer Sheva een minuut, Risjon leZion, Jeruzalem, Tel Aviv: anderhalve minuut. In een flatgebouw ben je het veiligst op de middelste verdiepingen. De bovenste twee verdiepingen zijn het kwetsbaarst, maar ook helemaal beneden, zoals ik woon, kun je beter niet zitten.
Zondag 18 november. Op de voorpagina van Ha’aretz staat een schitterende foto van een jonge orthodoxe vrouw, in het wit gekleed, die schuilend in een brede rioolpijp, psalmen staat te zeggen uit een klein boekje. Het is een kabbalistische gewoonte om op sjabbat geheel in het wit gekleed te zijn. De foto is genomen in Nitzan, een religieuze mosjav die ligt in de Nitzanim-duinen tussen Asjkelon en Asjdod. Na de terugtrekking uit Gaza (pardon, de ‘ontkoppeling’) is een grote groep Joodse gezinnen tijdelijk geherhuisvest in caravilla’s in Nitzan-beth, en daar zitten ze nu nog. Het zijn kleine pre-fab huizen met dunne muren en vrolijke rode daken. Totaal niet bestand tegen raketaanvallen. Er zijn geen schuilkelders gebouwd, maar de overheid heeft er betonnen rioolpijpen neergelegd als bescherming.
Vanaf gisteren worden er reservisten opgeroepen, zo’n 75.000, ter voorbereiding op een mogelijke grondoperatie in de Gazastrook. Ik hoop vurig dat er voor die tijd een wapenstilstandsovereenkomst kan worden gesloten. Egypte is aan het bemiddelen. President Morsi zit klem tussen de heftige anti-Israël (en anti-Joodse) stemming van Egypte’s bevolking, en zijn wens om goede maatjes met de Amerikanen te blijven, want op het moment dat de dollarstroom uit de VS ophoudt, is Egypte failliet. Als ik in de bus zit, hoor ik een Engelssprekende jongen in zijn mobiel het Iron Dome systeem uitleggen aan iemand (een vriend? zijn bezorgde moeder? zijn vriendin?): “Welnee, 88% onderscheppen is fantastisch, ze kunnen met hun radar onderscheiden waar hij neerkomt, en wat neerkomt in onbewoond gebied laten ze gewoon vallen, dat kost kapitalen per keer!” Naast me zit een jonge orthodoxe vrouw, zo’n Carlebach-type in kuise maar speelse kledij, ook pratend in haar mobieltje. “Did you see the rocket fall on Herodion? I thought you did, because you have first class seats.” Later klets ik met haar, haar gesprekspartner blijkt in de wijk Har Choma te wonen, vandaar die first class seats. Ze vertelt dat ze eerst in Gush Etzion woonde, nu niet meer. Haar schoonzoon is opgeroepen als reservist, zijn vrouw is hoogzwanger. Ik verzucht dat ik hoop dat er snel een wapenstilstand bereikt kan worden, maar daar is ze het helemaal niet mee eens. Er moet een einde gemaakt worden aan de terreur vanuit Gaza vindt ze, mensen in Zuid-Israël kunnen niet in schuilkelders blijven leven. Ze tilt er niet zo zwaar aan als ik zeg dat een grondoperatie zoveel levens gaat kosten, ook van onze soldaten. “More lives were lost in the second intifada than in Cast Lead” vat ze bondig samen. “If the message to our children is that we cannot defend ourselves, then all is lost.” En over de voormalige settlers uit Gush Katif die nu in Nitzan in rioolbuizen moeten schuilen, merkt ze op: “die zijn van riool naar riool gestuurd.” (Voor het juiste begrip: het eerste riool is voor haar Gaza.)
’s Avonds ben ik bij een vriendin die oorspronkelijk uit Denemarken komt. Haar 17-jarige zoon is met zijn mechina-groep in Beer Sheva, om er te helpen. Hij speelt met kinderen die in de schuilkelders zitten. Zijn moeder was aanvankelijk erg ongerust, minder sinds ze weet dat hij zich in schuilkelders ophoudt. Af en toe stuurt hij een sms’je dat hij OK is. En ook dat het erg vermoeiend is! om een hele dag met kleine kinderen te moeten spelen. Maandag gaat de groep terug naar Tel Aviv.
Nu is het maandag de 19de, rustig in Jeruzalem, maar niet in Gaza en Zuid-Israël. Hoewel, vannacht kwamen er maar 40 raketten, en op de radio hoor je veel minder ‘tseva adom’ aankondigen.
Een verkeerde inschatting van de luchtmacht heeft er toe geleid dat een huis van twee verdiepingen in Gaza-stad door bommen is weggevaagd, vier kinderen en acht volwassenen gedood, de meesten van dezelfde familie. Zulke ongelukken zijn bijna niet te vermijden met dit soort luchtacties, en ik hoop alleen maar dat de schok ervan bijdraagt tot een wapenstilstand. Het lijkt meer en meer op een herhaling van twee verschillende militaire operaties, in 2006 de Tweede Libanonoorlog en operatie Cast Lead in 2008/9. Net als in de Libanonoorlog zijn er logistieke problemen, opgeroepen reservisten klagen er over dat er geen of niet voldoende eten voor ze is, sommigen moeten het doen met olijven, pinda’s en halva, anderen delen een portie eten met vier man en sommigen bestellen zelf maar pizza’s. Niet verwonderlijk, die problemen voor een operatie die net van de grond komt, maar het doet het ergste vermoeden wat betreft de voorbereiding op een grondoperatie. Gideon Levy beschrijft in Ha’aretz de paniek in Asjkelon, het veelvuldige luchtalarm, mensen die dekking zoeken onder de trap van oude flatgebouwen, waar het puin veroorzaakt door eerdere inslagen nog op de grond ligt. En in Gaza is een man die verdacht werd van collaboratie met de Israëli’s, waardoor Jabari kon worden gedood, in het openbaar terechtgesteld. Dat ging de gewone Gazanen te ver, niet het feit van het snelrecht zonder rechtspraak op zich, maar wel dat het op straat gebeurde, waar kinderen bij waren.
Een klein lichtpuntje: de emir van Qatar bemoeit zich uitgebreid met de situatie. Hij schijnt op het overleg tussen de Arabische landen te hebben gezegd dat de Palestijnen moeten ophouden met Joden vermoorden, en uit hun slachtofferhouding moeten stappen. “Wees trots op je Palestijns zijn en geef je energie om je land op te bouwen” heeft hij gezegd en hij drong aan om de banden met Iran te verbreken. Dat heeft alles te maken met het machtsconflict tussen Soenni en Shi’ite moslims (Gaza is Soenni en Qatar ook), maar desondanks, een bemoedigend geluid.
